Echte impact begint met luisteren

In november had ik de eer om als jurylid deel te nemen aan de Verkiezing Beste Overheidsorganisatie van het Jaar 2024. Vanuit mijn titel als Jonge Ambtenaar van het Jaar mocht ik drie finalisten beoordelen op lef, innovatie en maatschappelijke impact.

De gemeente Heemskerk, de Rechtbank Rotterdam en Justis – drie organisaties die elk op een eigen manier uitblinken in hun maatschappelijke betrokkenheid – waren zonder meer prijswaardig. Maar het werk van Justis maakte op mij een bijzondere indruk. Deze landelijke screeningsautoriteit laat zien hoe je vanuit Den Haag kunt luisteren naar wat nodig is in de samenleving.

Justis is bij veel mensen bekend vanwege de Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG), maar tijdens mijn bezoek ontdekte ik dat hun werk veel verder gaat. Wat mij bijzonder raakte, was een moment bij hun klantcontactservice. Daar mocht ik meeluisteren met medewerkers die burgers telefonisch te woord stonden. Dit klinkt misschien vanzelfsprekend, maar bij een organisatie die zich bezighoudt met complexe, gevoelige screeningsprocessen is dit allesbehalve makkelijk. 

Tijdens het werkbezoek werd mij duidelijk dat het menselijke contact, of het nu via de telefoon is of in de vorm van een aangepast werkproces, voor Justis een belangrijk onderdeel van hun aanpak. Zij laten zien dat luisteren naar burgers en maatwerk leveren de norm kan zijn, zelfs binnen een ‘taaie’ organisatie. Een mooi voorbeeld is de pilot ‘VOG voor zzp’ers’. Vanuit signalen van zzp’ers die moeite hadden met reguliere aanvraagprocedures, introduceerde Justis een mogelijkheid voor hen om rechtstreeks een VOG aan te vragen zonder tussenkomst van een opdrachtgever of gemeente. 

Wat Justis doet, zie ik als een voorbeeld van pionieren. Het is precies waar ik in mijn eerste column over schreef: lef tonen, buiten de gebaande paden durven stappen om aan te sluiten bij de behoeftes van de samenleving en burgers. Dit is pionieren in de praktijk – niet door grote gebaren, maar door elke dag weer bewust te kiezen voor de menselijke maat. Het maakt me trots om te zien dat er voorbeelden zoals Justis zijn, die laten zien hoe het anders kan. 

Steeds meer positieve voorbeelden komen voor het voetlicht, die laten zien dat het ook in de publieke sector anders kan. Dat maakt mij als jonge ambtenaar hoopvol voor de toekomst. De gemeente Heemskerk, die uiteindelijk de prijs won, blinkt uit in vernieuwend beleid en betrokkenheid bij jongeren. De Rechtbank Rotterdam liet met haar wijkrechtspraakproject zien hoe laagdrempeligheid en innovatie samen kunnen gaan. En de bescheiden maar impactvolle aanpak van Justis benadrukt dat echte innovatie vaak zit in aandacht voor details.

Werken voor de publieke zaak betekent meer dan systemen en regels. Het betekent mensen zien en horen, elke dag weer. Want zoals Justis bewijst: echte impact begint met luisteren.