Nieuw-Zeeland: wet tegen ambtelijk taalgebruik

Interne pijnpunten, verandervermogen, innovatiebereidheid. Ambtelijk taalgebruik is schering en inslag bij de overheid. Niet alleen bij ons, maar ook aan de andere kant van de wereld. Nieuw-Zeeland wil er nu voor eens en voor altijd mee stoppen via een wet tegen ambtelijk taalgebruik.

Begrijpelijke taal

De regering van Nieuw-Zeeland wil op die manier bureaucraten dwingen om alleen nog in simpele en begrijpelijke taal met inwoners te communiceren. Of de wet er ook komt, is nog maar de vraag. De oppositie vreest namelijk dat zo'n wet bureaucratie juist in de hand werkt, schrijft The Guardian. Na vele kleurrijke debatten heeft de wet inmiddels twee horden genomen, maar de laatste horde moet nog komen voor de controversiële Gewone Taal Wet.

Recht

De wet beoogt dat de communicatie van de overheid richting burgers duidelijk, beknopt, goed georganiseerd en publieksvriendelijk is. Er zijn stemmen in het land die zeggen dat duidelijke taal een democratisch recht is en een zaak van sociale rechtvaardigheid. ‘Mensen in Nieuw-Zeeland hebben het recht te begrijpen wat de overheid van hen verlangt, wat hun rechten zijn en waar ze recht op hebben’, citeert de Britse krant parlementslid Rachel Boyack die de wet heeft ingediend.

Verbetering

Voorstanders van de wet zien ruimte voor verbetering. Ze wijzen erop dat overheidscommunicatie vaak gaat over de meest persoonlijke en belangrijkste onderdelen van een mensenleven, zoals immigratiedocumenten, scheidingspapieren of uitkeringen. ‘Als mensen taal in die communicatie van de overheid niet begrijpen kan dat ertoe leiden dat ze niet gebruikmaken van dienstverlening waar ze recht op hebben. En dat kan er weer toe leiden dat ze het vertrouwen in de overheid verliezen of dat ze niet volledig deelnemen aan de maatschappij’, aldus Boyack.

Stomste wet

Toch steunt niet iedereen de wet. Volgens tegenstanders zijn sommige definities niet duidelijk genoeg. Ook denken ze dat de wet zal leiden tot meer bureaucratie en kosten, omdat er mensen moeten worden aangenomen die toezicht houden op de duidelijke taal, zonder dat communicatie met burgers verbetert. Een parlementslid van de oppositie noemt het ‘in duidelijke taal’ de stomste wet die hij in deze kabinetsperiode is tegengekomen. ‘De wet zal landelijk sneuvelen’, verwacht hij. Voorstanders wijzen erop dat de wet zal leiden tot meer belastinginkomsten en dat ambtenaren minder tijd hoeven te besteden aan mensen die overheidscommunicatie niet begrijpen. Ook denken ze dat het vertrouwen in de overheid zal toenemen.

Niet objectief

‘Taal is geen objectieve kijk op de werkelijkheid’, legt een linguïst uit in de krant. ‘We gebruiken allemaal taal om dingen te beschrijven en te framen op een manier die ons goed uitkomt.’ Duidelijke taal kan ervoor zorgen dat daar iets minder ruimte voor is, maar simpelere zinnen zijn niet automatisch de weg naar meer transparantie, denkt ze. ‘Ik denk niet dat duidelijke taal dat probleem oplost. Zolang mensen creatief, speels en vindingrijk zijn, zullen ze altijd manieren vinden om dat te omzeilen.’