VNG aan de slag met maatschappelijke onrust

Om gemeenten te helpen omgaan met de groeiende tegenstellingen en polarisatie in de samenleving heeft de VNG de Agenda Maatschappelijke Onrust opgesteld. Daarin staan drie thema’s centraal: preventie, informatie- en netwerkpositie en de VNG als ondersteunende partner.

Weerbaarheid vergroten

‘Steeds vaker en heftiger zien we uitingen van maatschappelijk ongenoegen en onrust uitmonden in radicaal gedrag en escaleren naar situaties die de (lokale) democratie of de openbare orde bedreigen en ondermijnen’, constateert de VNG in de Agenda Maatschappelijke Onrust. Met zeven actielijnen die vallen onder drie thema’s wil de vereniging dit ondervangen. De VNG wil ongewenste vormen van maatschappelijke onrust helpen voorkomen en minimaliseren en de weerbaarheid van leden en de samenleving daartegen vergroten, evenals de handelingsmogelijkheden door de lokale overheid.

Maatschappelijke Impact Afweging

Onder het eerste thema ‘preventie’ speelt een onderzoek naar de achtergrond van maatschappelijke onrust een belangrijke rol. De VNG wil hiervoor de Maatschappelijke Impact Afweging (MIA) onder de aandacht van gemeenten brengen. De MIA moet de impact van beleidskeuzes op maatschappelijke onrust en anti-overheidssentiment in beeld brengen. De vereniging besteedt erin ook aandacht aan de rol van digitalisering, zoals online haat, online aangejaagde ordeverstoringen en desinformatie.

Kennis ontsluiten

Een betere informatie- en netwerkpositie moet volgen uit het voor gemeenten beschikbaar maken van kennis en actuele informatie op internationaal, landelijk, regionaal en lokaal niveau. Hierbij betrekt de VNG partners zoals het rijk, de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid, politie en samenwerkingsverbanden op het gebied van regionale veiligheid. De VNG wil haar netwerkfunctie intensiveren en uitbreiden en blijft de samenwerking met de Expertise-unit Sociale Stabiliteit eveneens voortzetten.

Advies op maat

Als gemeenten behoefte hebben aan expertise of hulpmiddelen in onrustige situaties wil de VNG een ondersteunings- en sparringpartner zijn voor hen, onder meer vanuit het Ondersteuningsteam Maatschappelijke Onrust (OMO). Dit team biedt op maat gemaakt advies van experts en organiseert leerkringen voor kennisuitwisseling en evenementen ‘om gemeenten te ondersteunen bij de aanpak van uitdagende situaties’. Ook is een Forum Maatschappelijke Onrust voor gemeentebestuurders en -ambtenaren opgericht, waar zij in een besloten setting vragen stellen. Ook worden er handreikingen en ontwikkelingen gedeeld.

Actieagenda samen realiseren

In de thema’s zijn volgens de VNG drie dwarsverbanden te herkennen: jongeren, het online domein en de internationale context. ‘Het is belangrijk om als VNG deze dwarsverbanden mee te nemen in de actielijnen’, schrijft de vereniging. Het is de bedoeling dat het cluster Openbare Orde & Veiligheid, ondergebracht in het team Lokale Democratie & Veiligheid, de actieagenda gaat realiseren van 2024 tot en met 2026. Dat gebeurt intern met andere gemeentelijke domeinen, de leden én de medeoverheden. ‘Zo vergroten we het interventievermogen, de lerende capaciteit en de intra- en interorganisationele samenwerking.’