Bijna 40 procent meer ambtenaren in Utrecht

Het aantal ambtenaren bij de gemeente Utrecht is in vijf jaar tijd met 37,8 procent gegroeid, meldt het AD. De forse uitdijing van het personeelsbestand was volgens het stadsbestuur hard nodig. Toch leiden meer ambtenaren niet automatisch tot betere dienstverlening.

In 2018 telde het personeelsbestand van de gemeente 3.837 voltijdmedewerkers. Tegen het einde van 2023 was dat opgelopen tot 5.288 fulltimers. Volgens het stadsbestuur zijn er meerdere verklaringen voor deze toename.

Bezuinigingsronde

Zo is het aantal inwoners van Utrecht in diezelfde tijd eveneens flink gegroeid en moest de gemeente meer taken uitvoeren. Denk aan het bieden van steun aan mensen die zijn getroffen door de coronacrisis. Ook het helpen van toeslagengedupeerden en het zoeken naar oplossingen voor net-congestie worden genoemd. Meer ambtenaren aantrekken was dan ook ‘nadrukkelijk nodig’, zegt een woordvoerder tegen de krant. Zeker omdat het personeelsbestand door een eerdere bezuinigingsronde met 23 procent was gekrompen tussen 2010 en 2015.

Protocollen en richtlijnen

Toch leiden meer ambtenaren niet automatisch tot betere dienstverlening. ‘Ik durf het zelfs om te draaien’, zegt emeritus hoogleraar Jos Blank. Hij is wetenschappelijk directeur van IPSE studies en gespecialiseerd in productiviteit van de publieke sector. ‘Als ik kijk naar de Rijksoverheid, dan zijn we op een punt aangekomen waar de extra aangenomen mensen niet alleen weinig bijdragen aan de kwaliteit, maar zelfs collega’s in de weg zitten die verantwoordelijk zijn voor het primaire proces. Daar bedoel ik mee: die ambtenaren zitten natuurlijk niet de hele dag te niksen. Ze willen zich nuttig maken en gaan dan protocollen en richtlijnen bedenken, dat leidt tot extra overhead.’

Pensioen

Een eventuele afslankoperatie hoeft volgens Blank niet te leiden tot een ontslaggolf. De wetenschapper stelt dat een gemeente het aantal ambtenaren eenvoudig kan verminderen door vertrekkende medewerkers, bijvoorbeeld door pensionering, niet te vervangen. ‘Bij bestuurders lijkt geen moment het idee op te komen, dat je zaken kunt oplossen binnen de financiële mogelijkheden die je nu hebt. Het eerste wat men doet, is kijken naar Den Haag en de hand ophouden’, aldus Blank.

Scherper

Wethouder Rachel Streefland (ChristenUnie) laat weten dat de gemeente sinds afgelopen jaar scherper kijkt naar het functioneren van de eigen organisatie. Dat moet leiden tot efficiënter en zakelijker werken, minder visies en beleid ontwikkelen en meer focus op uitvoering.

Utrecht telt gemiddeld 14,6 ambtenaren per 1.000 inwoners. Het gemiddelde van de vier grote steden bedraagt 18,6 per 1.000 inwoners.