Vertrouwen Groningers in overheid sterk gedaald

Het vertrouwen in de rijksoverheid en in mindere mate in gemeenten is onder alle Groningers zeer sterk gedaald, in de periode van april tot medio oktober vorig jaar. Dat was dus nog voordat het demissionaire kabinet begin deze maand bekend maakte dit jaar veel meer gas te gaan winnen dan eerder afgesproken.

Toeslagenaffaire

De exacte oorzaak van het dalende vertrouwen is niet te geven. Naast verklaringen die met de gaswinning te maken hebben, kan ook de toeslagenaffaire en mogelijk onvrede over de corona-aanpak bijdragen aan dat afnemende vertrouwen. Dat stellen onderzoekers van het Gronings Perspectief in een nieuw onderzoek dat dinsdag is gepubliceerd. Het Gronings Perspectief is een samenwerking tussen de Rijksuniversiteit Groningen en het Sociaal Planbureau Groningen. Sinds 2016 onderzoekt dit team naast het vertrouwen in (overheids)instanties ook de gezondheid, veiligheidsgevoel en het toekomstperspectief van inwoners in het gaswinningsgebied.

Versterkingsoperatie

Inwoners met meervoudige schade, veroorzaakt door gaswinning, hebben sinds 2016 significant minder vertrouwen in hun gemeente en de rijksoverheid dan mensen zonder schade, zo blijkt uit het langlopende onderzoek. Het vertrouwen van inwoners in de rijksoverheid is mede afhankelijk van de fase van de versterkingsoperatie. Als de renovatie van de woning zwart op wit in de planning staat, is het vertrouwen van inwoners in de rijksoverheid hoger dan onder inwoners waarbij er nog geen besluit over herstelwerkzaamheden van hun woning zijn genomen. In de fase tussen uitvoering van herstelwerkzaamheden en afronding van het herstel is het vertrouwen in gemeenten lager dan in andere fases.

Beloftes nakomen

Het herstel van vertrouwen wordt voor een groot deel van de Groningers uit het gaswinningsgebied als eerste essentiële stap richting herstel gezien, concluderen de onderzoekers. ‘Allereerst het vertrouwen in de overheid. Lukt dit dan volgt de rest vanzelf’, antwoordde een van de Groningers op de vraag van de onderzoekers wat ze hersteld willen zien. ‘Vertrouwen in de overheid en dat kan alleen maar als die overheid zich fundamenteel anders gaat gedragen’, stelde aan ander. ‘Het vertrouwen in de regering. Dat ze de mensen serieus nemen’, gaf weer een ander aan. Diverse Groningers gaven in het onderzoek aan dat beloftes moeten worden nagekomen. Overheden en instanties moeten niet telkens op genomen besluiten terugkomen.

Stress

Naast daling in vertrouwen in de (rijks)overheid, zien de onderzoekers een opvallende daling van de gezondheid van inwoners met schade dan voorgaande jaren. Vooral bij Groningers met meervoudige schade is sprake van een grotere gezondheidsachterstand. De gezondheid verslechtert bij inwoners waarvan het huis beoordeeld is, maar nog geen besluit over herstel is genomen. De onderzoekers hameren erop dat daar in ieder geval aandacht voor moet zijn. Zij concluderen dat ‘gedoe met instanties en procedures’ negatieve gevolgen heeft voor het vertrouwen, de gezondheid en het veiligheidsgevoel.

Beter luisteren

Overheden en instanties moeten beter luisteren, de inwoners serieus nemen, heldere regels hanteren en daadkracht tonen, zo stellen Groningers als zij naar verbeterpunten worden gevraagd. Daarnaast moet de communicatie en de informatie worden verbeterd en de betrokkenheid van burgers stimuleren. En natuurlijk moet de schade worden afgehandeld. ‘Dit is geheel in lijn met wat getroffenen van rampen en crises verwachten van overheden en organisaties’, aldus de onderzoekers.