Integriteitscommissie rijk moet op 1 mei starten

De rijksbrede klachtencommissie treedt eind februari 2025 in werking. Dat is althans het streven van Judith Uitermark, minister van BZK. Ze gaat er verder vanuit dat de rijksbrede integriteitscommissie per 1 mei 2025 van start kan gaan. Dat is vier maanden later dan eerder was aangekondigd.

Nog instemming nodig

Dat schrijft Uitermark in een brief aan de Tweede Kamer, mede naar aanleiding van een motie van de leden Queeny Rajkowski (VVD) en Stephan van Baarle (DENK) die verzocht om de rijksbrede klachtencommissie ongewenste omgangsvormen al per 1 januari 2025 in werking te laten treden. De formele regelgeving erover heeft echter nog instemming nodig van de deelnemende departementen en de GOR Rijk, meldt Uitermark.

Voldoende diversiteit

Bij de werving van de voorzitters en leden zal worden gelet op voldoende diversiteit voor meer ervaringsdeskundigheid en empathie in het meldlandschap. Als de commissie van start is gegaan, kan elke rijksambtenaar er terecht, op die van Defensie, Buitenlandse Zaken, onderdelen van het ministerie van Justitie en Veiligheid, de Raad voor de Rechtspraak en zelfstandige bestuursorganen met een eigen rechtspersoonlijkheid na.

Rijksbrede integriteitscommissie

Ook de voorbereidingen voor de rijksbrede integriteitscommissie zijn in volle gang, laat de minister weten. Bij de integriteitscommissie kunnen medewerkers terecht bij het vermoeden van een integriteitsschending, misstand of een integriteitssituatie die direct gerelateerd is aan het werk, zoals een acute maatschappelijke misstand, ernstige druk of ernstige ongepaste bejegening en grensoverschrijdend gedrag, zoals bij ervaren discriminatie en racisme. De minister gaat ervan uit dat de integriteitscommissie per 1 mei 2025 in werking kan treden.

Veel vertraging

De FNV wees er in december op dat de minister eerder al had toegezegd dat in januari 2025 een onafhankelijk meldpunt zou starten. Maar de minister zegt dat er nu een Data Protection Impact Assessment (DPIA) voor de rijksbrede integriteitscommissie wordt uitgevoerd. ‘Aangezien het DPIA-traject voor de rijksbrede klachtencommissie voor veel vertraging heeft gezorgd, heb ik met klem verzocht om te bezien hoe dit traject voor de rijksbrede integriteitscommissie sneller kan verlopen.’ De beide commissies worden overigens gekoppeld aan één gezamenlijk loket.
 

Disciplinaire behandeling

In de brief wijst de minister er overigens op dat er in 2023 bij de verschillende departementen 677 vermoedelijke integriteitsschendingen in behandeling waren. In totaal hebben in 2023 binnen de rijksoverheid in verband met integriteitsgerelateerde meldingen 147 meldingen tot een disciplinaire behandeling geleid, variërend van een formele berisping tot een beëindiging dienstverband. Verder leidden 280 meldingen tot een niet-disciplinaire afdoening, zoals een corrigerend gesprek, waarschuwing, training of coaching.

Onderlinge gelijkwaardigheid

Tot slot gaat Uitermark in op de motie van Glimina Chakor (GroenLinks-PvdA) of de minister ter versterking van haar coördinerende rol als aanjager tegen racisme en discriminatie meer doorzettingsmacht kan krijgen. De minister van BZK is bevoegd om na overleg met andere ministers kaders vast te stellen ter bevordering van de eenheid, de kwaliteit of de efficiëntie van de bedrijfsvoering door de ministeries, schrijft ze. ‘Als het gaat om coördinerende bevoegdheden, staat op dit moment niets in de weg om rijksbreed te sturen op een aanpak op discriminatie en racisme, mits deze in overleg met de andere ministers is afgestemd.’ Voor meer verregaande bevoegdheden is een kader nodig of die zijn grondwettelijk onmogelijk vanwege onderlinge gelijkwaardigheid van de ministers.

Stevig blijven sturen

De minister gaf eerder al aan dat ze door middel van beleids- en effectrapportages van ministeries meer zicht wil krijgen op maatregelen en het beleid bij ieder departement. ‘Dat zal mij ook handvatten geven om nadrukkelijker te sturen op de aanpak.’ In een debat in vorig jaar september deed ze al een aantal toezeggingen, waaronder de rijksbrede invoering van de maatregel om discriminatie en racisme te bespreken in personeelsgesprekken. De afhandeling daarvan heeft ook meer tijd nodig, dus zal de minister de Tweede Kamer in het voorjaar er nader over informeren. Ze benadrukt dat ‘het bestrijden van discriminatie, racisme, alsook van antisemitisme en moslimhaat stevig verankerd is in het regeerprogramma van dit kabinet’. Het kabinet heeft besloten tot een ‘daadkrachtige, gestructureerde en integrale aanpak op dit probleem’. ‘U kunt van mij verwachten dat ik hier stevig op blijf sturen.’