Welvaart is oneerlijk verdeeld, vinden burgers

De meerderheid van de Nederlanders vindt dat het handelen van de landelijke overheid de afgelopen drie jaar onrechtvaardiger is geworden. Vooral als het gaat om een eerlijke verdeling van rijkdom schiet de overheid tekort. Wel geloven de meeste burgers dat de overheid en ambtenaren goede intenties hebben.

Verdeling

Dat blijkt uit een onderzoek dat het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BKZ) heeft laten doen naar de ideeën van burgers over rechtvaardigheid. Daar komt de rijksoverheid niet bepaald goed vanaf: minder dan drie op de tien Nederlanders vinden dat de landelijke overheid rechtvaardig handelt. Respondenten kunnen makkelijker voorbeelden noemen van onrechtvaardig handelen dan van rechtvaardig handelen. Het meest negatief zijn burgers over de verdeling van welvaart in Nederland: 43 procent vindt dat de regering onrechtvaardig handelt op dat gebied.

Vertrouwen

Het oordeel van de meeste burgers is de afgelopen drie jaar negatiever geworden. Slechts 3 procent vindt dat de overheid nu rechtervaardiger handelt dan drie jaar geleden. De onderzoeksresultaten sluiten aan bij een dalende trend in het vertrouwen in de landelijke politiek, die de afgelopen tijd in verschillende onderzoeken naar boven kwam. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) meldde onlangs dat de helft van de Nederlanders de Tweede Kamer en de regering een onvoldoende geeft.

Gelijk

Gevraagd naar wat rechtvaardigheid betekent voor Nederlanders, wordt het principe van 'gelijke gevallen gelijk behandelen' het vaakst genoemd. Bijna net zo belangrijk is dat de overheid ervoor zorgt dat mensen genoeg hebben om van te leven. Meer calculerende benaderingen van rechtvaardigheid, zoals het vooropstellen van de grootste welvaart voor de grootste groep mensen, zijn het minst populair. Ook het principe van individuele vrijheid als uitgangspunt wordt relatief weinig genoemd.

Omgeving

Bij het beoordelen van overheidshandelen kijkt 35 procent van de respondenten vooral naar het effect op de meerderheid van de Nederlanders. 27 procent vindt de gevolgen voor zichzelf en de directe omgeving het belangrijkst. Anderen richten zich op Nederlanders die het minder goed hebben dan zijzelf (22 procent), de komende generatie Nederlanders (11 procent) of de hele wereldbevolking (6 procent). Mensen met een rechtse politieke voorkeur kijken vaker naar zichzelf, terwijl linkse stemmers juist vaker oog hebben voor Nederlanders die het minder hebben, de toekomstige generaties en mensen in andere landen.

Gemeente

Overigens scoort de rijksoverheid wat betreft rechtvaardigheid slechter dan andere bestuurslagen. Zo vindt 24 procent van de Nederlanders de gemeente onrechtvaardig, tegenover 38 procent bij de landelijke overheid. Ook de provincie en de Europese Unie krijgen betere cijfers dan het rijk.

Bedoeling

Verder valt op dat burgers, ondanks de lage beoordelingen, wel redelijk wat vertrouwen hebben in de intenties van de overheid. Meer dan zes op de tien Nederlanders denken dat de overheid en ambtenaren de bedoeling hebben om op een rechtvaardige manier te werken.