Driekwart gemeenten betrokken bij realiseren rookvrije omgeving

De Rijksoverheid streeft samen met de organisaties in het Nationaal Preventieakkoord naar een Rookvrije Generatie in 2040. Bij de realisatie van de Rookvrije Generatie spelen gemeenten een belangrijke rol. Driekwart van de gemeenten in Nederland is actief op het gebied van de Rookvrije Generatie en speelt een rol bij het rookvrij maken van locaties binnen een gemeente. Gemeenten geven zichzelf gemiddeld een 6,4 voor de mate waarin ze streven naar een Rookvrije Generatie.

Inzet gemeenten

De meeste gemeenten zijn actief op het gebied van de Rookvrije Generatie. Een kwart (23 procent) is dit niet, met name omdat de Rookvrije Generatie bij deze gemeenten geen beleidsprioriteit is (66 procent). Van de gemeenten die op dit moment niet actief zijn of dit niet beleidsmatig hebben vastgelegd, is een kwart (25 procent) voornemens hierop te willen inzetten in 2020 of 2021.

Tekst loopt door onder figuren.

Rol gemeente in rookvrij maken locaties

Driekwart (77 procent) van de gemeenten speelt een rol bij het rookvrij maken van locaties binnen de gemeente. Gemeenten spelen het meeste een rol bij het rookvrij maken van buitensportlocaties beheerd door verenigingen (58 procent van alle gemeenten) en schoolterreinen (53 procent van alle gemeenten). Grotere gemeenten spelen vaker een rol dan kleine gemeenten. De rol die een gemeente meestal neemt in het rookvrij maken van locaties is ondersteunend, bijvoorbeeld door het beschikbaar stellen van materiaal, informatie of de inzet van mensen. De gemeente heeft vooral een aanjagende rol bij locaties die beheerd worden door de gemeente zoals speeltuinen, speelplekken en sportveldjes. Van alle gemeenten heeft 12 procent op (bijna) alle gemeentelijke speeltuinen en -plekken en 6 procent op (bijna) alle gemeentelijke sportplekken een rookvrij-beleid.

Aandachtspunten en uitdagingen

Gemeenten geven zichzelf een 6,4 voor de mate waarin ze streven naar een Rookvrije Generatie. Grotere gemeenten zijn hierover meer tevreden. De score is ook hoger (7,3) bij gemeenten die streven naar een Rookvrije Generatie en die dit beleidsmatig hebben vastgelegd.

Belangrijk aandachtspunt volgens de gemeenten is om klein te beginnen. Daarnaast wordt vaak genoemd dat het belangrijk is om draagvlak te creëren door organisaties te betrekken en lokale initiatieven te stimuleren.

Het invoeren van beleid in openbare ruimten wordt als lastig ervaren en ook de angst voor weerstand van rokers speelt een rol. Bij iets meer dan de helft van de gemeenten (53 procent) is er commitment vanuit het college voor de Rookvrije Generatie. Commitment vanuit het college blijkt belangrijk; dat is meer aanwezig bij gemeenten die actief zijn op het gebied van de Rookvrije Generatie dan gemeenten die hier niet actief op zijn. Beschikbare tijd en middelen blijven daarentegen lastig, ook bij de actieve gemeenten. In totaal heeft 20 procent van de gemeenten structureel uren en middelen beschikbaar om de plannen voor een Rookvrije Generatie uit te voeren.

Gezondheidspreventie door gemeenten

Nagenoeg alle gemeenten zijn actief bezig met integraal preventiebeleid op het gebied van gezondheid, waarbij roken (74%) op de vierde plek staat als beleidsthema, na overgewicht (85%), jeugd (84%) en alcohol (83%). Preventie in de vorm van een sportakkoord wordt het vaakst genoemd (84%), gevolgd door het schrijven van een gezondheidsnota (67%). Een lokaal (29%) of regionaal (25%) preventieakkoord komt relatief minder vaak voor. Gemeenten die actief zijn op het gebied van Rookvrije Generatie zijn vaker met zo’n akkoord bezig dan andere gemeenten.

Reacties

Op de site van Gezondheidsfondsen voor Rookvrij reageren staatssecretaris van VWS Paul Blokhuis, Leonard Geluk, algemeen directeur VNG, en Hugo Backx, directeur van GGD GHOR Nederland.

Verantwoording

Om de voortgang van de beweging op weg naar een Rookvrije Generatie te meten, heeft I&O Research in opdracht van Gezondheidsfondsen voor Rookvrij vragenlijsten online uitgezet onder alle Nederlandse gemeenten. Het veldwerk liep van begin februari tot en met eind maart 2020.

Per gemeente zochten we de medewerker die betrokken was bij het rook- of gezondheidsbeleid. Gemeenten werden in eerste instantie per e-mail uitgenodigd voor het onderzoek. Daarna is er per mail, brief en telefonisch gerappelleerd.

In totaal vulden 215 gemeenten de vragenlijst volledig in: een respons van 61 procent. Met een onnauwkeurigheidsmarge van 4,3 procent kunnen uitspraken worden gedaan over gemeenten in dit onderzoek. De gemeenten die hebben deelgenomen zijn een goede afspiegeling van alle gemeenten in Nederland.

In de media

Lees hier het bericht in het Algemeen Dagblad naar aanleiding van dit onderzoek. Ook Trouw schrijft erover.

Vragen?

Voor het (gedeeltelijk) overnemen van deze publicatie in bijvoorbeeld een persbericht, op een website of op sociale media, neem eerst contact op met Gezondheidsfondsen voor Rookvrij:
Patricia van Rossum (Strategisch Communicatieadviseur), 06 51541152.
Voor meer informatie over het onderzoek, kunt u contact opnemen met Roy van der Hoeve, 020-30848 54 (I&O Research) of Lisa Nannes, 020-30848 53 (I&O Research).