Coffeeshophouders: i-criterium is geen oplossing

Coffeeshophouders denken niet dat er minder toeristen naar Amsterdam komen nu de driehoek een ingezetenencriterium zegt door te zetten, zoals gisteren werd aangekondigd. Ook wijzen ze erop dat er nu al tekort aan handhavers is om straatdealers aan te pakken, dus hoe moet dat straks dan?

Van der Laan

‘We zijn vanaf het begin bij de ontwikkelingen rond het i-criterium betrokken geweest, vertelt Joachim Helms, woordvoerder van de Bond van Cannabis Detaillisten (BCD) in reactie op het voorstel van de driehoek. ‘Vanaf 2012 waren we er al mee bezig, toen in Den Haag het i-criterium bedacht werd. Burgemeester Eberhard van der Laan zei destijds: dat gaan we niet doen in Amsterdam, want er komen hier niet alleen coffeeshoptoeristen, alleen in het zuiden speelt dat. En anders krijg je te maken met straatdealers.’

Straatdealers

Twee jaar terug kwam het ingezetenencriterium echter weer op agenda, maar toen met de achtergrond om het grote aantal toeristen tegen te gaan en tegen ondermijning en criminaliteit. ‘De toeristen zouden dan wegblijven en het zou rustiger worden in de stad. Maar uit ons onderzoek dat deze week uitkomt blijkt dat maar een klein gedeelte van de toeristen weg zou blijven. 90 procent blijft komen en 45 procent zegt cannabis te blijven consumeren, maar dan op een andere manier, waaronder straatdealers. Op straat worden alle toeristen aangesproken door straatdealers.’

Handhaving

Volgens Helms maakt de Amsterdamse driehoek twee denkfouten. Ons onderzoek laat zien dat de grote toeristenstromen niet wegblijven als toeristen niet meer in de coffeeshops mogen, terwijl dit wel grote economische gevolgen heeft voor ondernemers. Daarbij hebben ze het over de inzet van extra handhaving, terwijl ik elke week artikelen lees over gebrek aan handhaving. Er is een brandbrief van de ondernemersvereniging over dat er nu al een crisis is met straatdealers. Als extra handhaving, voorhanden is, zet die dan nu in, want het is al een groot probleem.’

Noodzakelijke ingreep

Volgens Helms heeft de raad ook al een mening gevormd. ‘De meeste partijen vinden het een slecht idee, maar de burgemeester heeft gezegd dat ze het zelfs kan doorzetten zonder steun van de raad als “noodzakelijke ingreep”. Maar we hebben toch een democratisch systeem? Dat valt dan toch niet uit te leggen?.’ Alleen aan de rechterzijde van het politieke spectrum is steun voor handhaving van het i-criterium, maar daar is geen meerderheid. De beoogde coalitiepartijen (PvdA, GroenLinks en D66) zijn tegen, al biedt de PvdA wel ruimte. Zij is voorstander bij voldoende handhavingscapaciteit om de straathandel tegen te gaan. Althans in haar verkiezingsprogramma.

Locatie

In de brief van de driehoek staat dat er een concreet voorstel uit de coffeeshopbranche was om de minimumleeftijd te verhogen naar 21 jaar. De driehoek vond dit geen goed idee, want de jongeren zouden er dan toch wel op straat aan komen en de groep zou niet in omvang afnemen, terwijl dit bij de niet-ingezetenen wel het geval zou zijn. ‘Ons voorstel valt daar een beetje uit context. Ze vroegen ons mee te denken over hoe we de markt kleiner kunnen maken, oftewel: hoe snij je in je eigen vlees? Dat is moeilijk als belangenbehartiger, maar we hebben gezegd: wat zijn de belangen met betrekking tot de locatie waar je zit? Misschien kun je in het centrum een minimumleeftijd van 21 jaar afspreken. In Zuidoost hebben coffeeshophouders daar niks aan, want daar zijn weinig toeristen, dus daar speelt het probleem niet.’

Geen 'quick fix'

Volgens Helms hebben we met toerisme te maken met een ‘gecompliceerd probleem’ dat niet is op te lossen met een ‘quick fix’. ‘We hadden tijdens corona goede dialogen met de gemeente, maar niemand wil het i-criterium, ook ondernemers niet. Er wordt geïnsinueerd dat het i-criterium het probleem oplost, maar dat is niet zo.’ Als alternatief hadden de cannabisdetaillisten voorgesteld om meer blowverboden in te stellen en zo de markt te verkleinen. ‘Kijk dan hoe je overlast op straat tegengaat. Wij pleiten voor een straatgerichte aanpak. De ene coffeeshop ligt in een drukker gebied dan een andere.’ Een ander project is een gedragscampagnes. ‘Je kunt met apps en social media wel mensen benaderen en hun gedrag op een positieve manier beïnvloeden.’ Volgens Helms zijn het ook niet allemaal coffeeshopbezoekers. ‘Maar de mensen komen toch wel, een historisch centrum heeft altijd een magneetfunctie.’

Landelijk

Toch schrijft burgemeester Halsema dat de driehoek het voorstel i-criterium en de verruiming van de handelsvoorraad voor coffeeshops ‘onlosmakelijk aan elkaar verbindt als afgewogen totaalpakket’. Er zou een keurmerk komen en meer coulance voor die coffeeshops. Ook zou weer worden ingezet op regulering via een lobby bij het rijk en ook internationaal steun worden gezocht voor het reguleren van de cannabismarkt. Is dat niet voldoende ‘wisselgeld’ voor de coffeeshophouders? Volgens Helms heeft dat op korte termijn niet zoveel waarde. Hij wijst erop dat al vanaf 2014 wordt gesproken over het reguleren van de achterdeur. ‘In 2017 werd begonnen met de opzet van het experiment gesloten coffeeshopketen. Daarvoor zijn nu acht vergunningen verstrekt. Het is een heel lang traject en heel gecompliceerd om te regelen. Halsema kan het dus wel zeggen, maar uiteindelijk is weinig mogelijk, omdat het landelijk moet worden geregeld.’