Verwaarding organische reststromen

Gft, organisch bedrijfsafval, keukenafval, etensresten: hoe verwerken we deze reststromen op een circulaire manier? Vlak voor de Landelijke Compostdag (29 maart) presenteert CircuLaw een set instrumenten die gemeenten en provincies in heel Nederland daarbij helpt.

Als beleidsmaker in het werkveld Circulaire Economie is het een enorme uitdaging om alle beschikbare juridische instrumenten te kennen. Laat staan hoe ze zich tot elkaar verhouden. Voor het verwaarden van organische reststromen tot bodemverbeteraars voor de landbouw deed CircuLaw daarom onderzoek.

Definities en scope

De volgende definitie van organische reststromen is bij het onderzoek aangehouden: afgedankte (weggegooide) grondstoffen van plantaardige of dierlijke oorsprong. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen bioafval, humane en dierlijke meststoffen. De geografische scope is Nederland, met name decentrale overheden (gemeenten en provincies).

Twee krachtige middelen uitgelicht

CircuLaw komt uit op een set van 20 instrumenten. Het overzicht inclusief handige lijst met filters is hier te vinden: Organische reststromen - CircuLaw. Een aantal van deze instrumenten richt zich nadrukkelijk op stedelijke gft-inzameling op het gebied van beleid en aanbesteding.

Voor wie niet goed weet met welk instrument het beste te beginnen, selecteerde CircuLaw deze twee. Die scoren hoog op kansrijkheid en impact:  

1. Start een Bedrijveninvesteringszone (BIZ) voor bioafval van bedrijven
   De gemeente kan het opzetten van een Bedrijveninvesteringszone (BIZ) stimuleren om bioafval gescheiden in te zamelen en hoogwaardig te verwerken tot een bodemverbeteraar. Een BIZ kan een oplossing bieden voor verschillende belemmeringen rond de inzameling en verwerking van bioafval dat van bedrijven afkomt. Kijk hier voor meer info over het toepassen van een BIZ, de rol van gemeenten en praktijkvoorbeelden.
2. Neem een proefnemingsvoorschrift op in een omgevingsvergunning
   Met een proefnemingsvoorschrift in een omgevingsvergunning kan een bedrijf tijdelijk een andere milieubelastende activiteit uitvoeren dan waarvoor de vergunning geldt. Ontdek hier de toepassing en voorbeelden uit de praktijk.

Oproep: Sta risicogericht kleinschalige initiatieven voor composteren toe

Daarnaast roept CircuLaw op tot een risicogerichte benadering bij het toestaan van kleinschalige activiteiten. Door het toestaan van kleinschalige initiatieven voor composteren, worden reststromen hoogwaardig verwaard. Hoe dit in de praktijk zou kunnen werken, met een mooi voorbeeld uit Brussel, lees je hier.

Achtergrondinformatie in het analyseverslag

Naast de set van 20 instrumenten, biedt CircuLaw ook een analyseverslag. Dit geeft inzicht in de systemische aanpak van de analyse en onderbouwt de instrumenten. Ook is een overzicht opgenomen van de interventies die zijn onderzocht en juridisch (nog) niet haalbaar bleken.

Daarnaast richt het verslag zich op het identificeren van gaten in regelgeving, met als doel mogelijke verbeteringen aan te dragen. Zo draagt deze analyse van CircuLaw bij aan het versterken en optimaliseren van het juridisch kader binnen het onderzochte domein.

Waarom is verwaarding van organische reststromen belangrijk?

Het sluiten van de voedselkringloop is essentieel in de transitie naar een duurzamer voedselsysteem. Het verwaarden van organische reststromen tot bodemverbeteraars (zoals compost) en daarmee behoud van organische stof en nutriënten draagt hieraan bij. Het kan de bodemkwaliteit in combinatie met andere maatregelen sterk verbeteren.

Ook kan meer gebruik van bodemverbeteraars uit organische reststromen helpen om het kunstmestgebruik te reduceren. Dit draagt tegelijk bij aan andere duurzaamheidsdoelen zoals energiegebruik verminderen (kunstmestproductie kost veel energie, veelal fossiel). En ook om geopolitieke afhankelijkheid te verbeteren. Fosfaat bijvoorbeeld, is een eindige kritieke grondstof en wordt voornamelijk gewonnen in Marokko en China.