De houten waarheid

Tegenwoordig geniet ‘circulair bouwen’ het sentiment van een toverwoord. Ook gemeentes zijn er gevoelig voor. Maar wat is het? Waar moet je aan voldoen? En in welke mate speelt hout een rol? Mark Beuving van ‘De Houten Waarheid’ spreekt met Jeroen van der Waal, strategisch adviseur circulair bouwen binnen de Gemeente Amsterdam. “In plaats van minder abiotische grondstoffen hanteren wij als indicator liever de materiaalgebonden CO₂-impact. Dan kom je meestal bij houtbouw uit.”

Wie is Jeroen van der Waal?

“Ik ben eigenlijk geodetische ingenieur, een uitgestorven studie. Dat was ooit een studie voor landmeetkunde op de TU Delft. Ik heb dat toen in praktijk gebracht bij zowel gemeente Rotterdam als bij het Kadaster. Daarna ben ik jarenlang bij Milieubeheer van het ministerie van VROM gewerkt in de afvalstoffenwetgeving, onder andere op bouw- en sloopafval.

Na tien jaar wilde ik wel eens een managementpositie proberen. Dat was het moment dat ik bij gemeente Amsterdam ging werken, maar na twee jaar management begonnen mijn inhoudelijke ambities op te spelen en ben ik bij dienst Milieu- en bouwtoezicht aan het werk gegaan. Daar heb ik aan meerdere onderwerpen gewerkt, zoals geluid, externe veiligheid, klimaatneutraal bouwen en de laatste negen jaar ook materialen. Vanuit daar ben ik als één van de eersten gestart met circulair bouwen en dat gaat als een speer. We hebben inmiddels een team van vijf medewerkers die zich richten op de gebouwde omgeving.” 

Circulair bouwen lijkt vandaag de dag een toverwoord. Wat is het volgens de Amsterdamse definitie?

“Het nieuwe normaal. Vanaf het begin ben ik betrokken geweest bij het programma ‘Samen versnellen’ van Cirkelstad. In dit programma zijn we met de grote gemeenten, grote bouwers en een ontwikkelaar gaan kijken wat er in de praktijk wordt gedaan aan circulair bouwen, wat er nu al mogelijk is en hoe dat gekoppeld kan worden aan de ambities en doelstellingen.

Het Rijk stuurt op ‘MPG nul in 2050’, wat ik in principe onderschrijf. Alleen de weg daar naartoe is inmiddels wel erg grillig en weinig transparant. Dus onze directeur heeft namens de hele gemeente Amsterdam onderschreven dat wij ‘het nieuwe normaal’ gaan implementeren. Daar maken we nu ook mooie stappen in. Zo is houtbouw een concreet onderdeel, met als doelstelling dat we dit jaar 20% van de nieuwbouwwoningen in hout bouwen.” 

Is houtbouw per definitie circulair bouwen? Of worden er nog voorwaarden aan gesteld?

“Wij kijken vooral vanuit ‘het nieuwe normaal’ naar wat de markt nu al kan op de verschillende onderdelen. En wat betreft de circulaire doelstelling van het Rijk om in 2030 50% minder mineralen, metalen en fossiele grondstoffen (primaire abiotische) te gebruiken, dat blijkt voor de bouw toch een lastige doelstelling te zijn. De gemeente monitort het grondstoffengebruik, maar het is moeilijk voor de bouw om op dat ene getal te sturen. Want minder primair grondstoffengebruik kun je op meerdere manieren bereiken, zoals minder bouwen, gebouwen langer gebruiken, biobased bouwen en materialen hergebruiken en recyclen.

We willen een verbijzondering van deze doelstelling die richting ‘Paris Proof bouwen’ gaat, omdat wij denken dat het eenvoudiger en duidelijker is om materiaal gebonden CO₂-impact als uitvoeringsindicator te nemen. We willen ernaartoe dat we per jaar voor een gebouw een maximum aan CO₂-uitstoot eq. per vierkante meter BVO (Bruto vloeroppervlakte) krijgen. En kan kom je in de meeste gevallen wel uit bij houtbouw als circulaire oplossing.”