‘Beschuldigingen Boer zijn roddel en achterklap’

Volgens hoogleraar bestuurskunde Michiel S. de Vries heeft de onderzoekster die voor de gemeente Berkelland onderzoek deed naar de signalen van grensoverschrijdend gedrag in de gemeentelijke organisatie ‘haar oren te veel naar haar opdrachtgever laten hangen en zich onvoldoende onafhankelijk opgesteld’. De onderzoekster zei eerder volstrekt onafhankelijk haar werk te doen. Een klacht tegen haar en haar rapport is bekeken bij haar beroepsgroep en niet ontvankelijk verklaard.

Vileine deugindustrie

De Vries staat bekend om zijn contra-expertises van onderzoeken naar grensoverschrijdend gedrag en schreef er het boek ‘Kapot. Hoe vilein is de deugindustrie’ over. Naar eigen zeggen heeft De Vries 87 onderzoeken onder de loep genomen en voldeden er slechts vijf van. ‘Alle onderzoeksbureaus schrijven toe naar het belang van de opdrachtgever’, is zijn conclusie. En die lijkt volgens hem dus ook te gelden voor de onderzoeken in Berkelland. Daarin wordt duidelijk dat bij de gemeente Berkelland een groot aantal signalen van grensoverschrijdend gedrag zijn afgegeven over één persoon. Later blijkt dit te gaan om oud-wethouder (2010–2018) en huidig D66-raadslid Han Boer.

Geen groot probleem

Volgens De Vries lijkt het ‘proces dienaangaande’ te zijn vormgegeven ‘opdat kon worden voorkomen dat u opnieuw wethouder zou worden’. ‘Daarmee is mijns inziens onrecht gedaan aan u, aan de uitkomst van de gemeenteraadsverkiezingen van 2022, en aan het democratisch proces.’ Hij wijst op de ‘risico-inventarisatie op arbeidsomstandigheden’ uit 2021 van dezelfde onderzoeker als de volgende onderzoeken. Daarin wordt geconcludeerd dat ‘ongewenst gedrag geen groot probleem is in de gemeente Berkelland’ en de ernst en frequentie bij medewerkers die ermee worden geconfronteerd ‘overwegend laag’ is. Overigens bleek uit die risico-inventarisatie ook dat een kwart van de ondervraagden wordt geconfronteerd met ‘psychisch agressief gedrag’.

Tussenrapportage anders

In een latere ‘tussenrapportage’ uit 2022 wordt gesteld dat er uitingen van gedrag zijn die ‘leidt bij een flink aantal medewerkers tot een groot gevoel van onveiligheid en een onveilig werkklimaat’. Hier wordt dit toegewezen aan Boer. Goede medewerkers zouden naar een andere baan zoeken, ‘omdat zij blootstelling willen voorkomen’. ‘Bij niet zichtbaar optreden kan deze situatie leiden tot verdere uitval en vertrek van medewerkers.’ De Vries wijst erop dat dit in het eindrapport niet meer terugkomt, ‘maar is de conclusie opeens dat de signalen massief zijn, en van een grote ernst en omvang’.

Op het verkeerde been

Volgens hem worden beschuldigingen in de drie rapporten steeds verder aangedikt en gaat het van ‘geen groot probleem’ en een ‘lage frequentie en ernst’ in het eerste rapport, naar een ‘flink aantal werknemers’ in de tussenrapportage en naar ‘massief’ in de eindrapportage. ‘Het is de vraag waarom deze toonzetting zo is veranderd.’ De Vries verwijst naar mediapublicaties, waaronder Binnenlands Bestuur, waaruit zou blijken dat de uitkomsten en beoordeling in alle drie de rapporten dezelfde is. ‘Daarmee is de zaak door de gemeente op haar ernstigst voorgesteld zonder dat de gemeente heeft gewezen op de inconsistenties tussen de rapporten. Daarmee zijn de media door de gemeente op het verkeerde been gezet.’ Overigens komt in deze publicaties de naam van Boer helemaal niet voor.

Ineens één persoon

De bevinding van de onderzoeken uit 2022 is dat het grensoverschrijdend gedrag is veroorzaakt door één persoon, schrijft De Vries en hij citeert de bevinding: ‘het grensoverschrijdend gedrag dat werd veroorzaakt door één agressor betrof een groot deel van de signalen en was massief van aard. Zowel in een aantal teamgesprekken als massaal in de individuele gesprekken werden voorbeelden genoemd over een persoon. Deze signalen zijn van zo’n ernst en omvang dat het aanleiding is geweest voor een gesprek tussen de gemeentesecretaris, de burgemeester en de onderzoeker.’

Omissie in onderzoek

De Vries gaat er steeds vanuit dat de beschuldigingen richting Boer zijn gedaan in de tijd dat hij raadslid was, in 2021. Daar maakt hij uit op dat gezien hun aard een deel van de beschuldigingen niet richting Boer kúnnen gaan. En volgens de Vries hebben de geconstateerde incidenten (zoals het niet respecteren van grenzen, elk gesprek afsluiten met een seksueel getinte opmerking en manipulatief gedrag, WB), ‘niets te maken met verbale dan wel psychische agressie’. ‘Het onderzoek uit 2022 begint echter wel met deze zware termen en zet zo de toon.’ Volgens De Vries wordt die toon ‘op geen enkele manier’ met feiten ondersteund. ‘Het is een omissie in de onderzoeken en met name in het onderzoek uit 2022 dat een feitenrelaas ontbreekt.’ Aan Boer zou elke mogelijkheid tot wederhoor worden ontnomen en ook elke mogelijkheid zich te verdedigen. De Vries spreekt van ‘roddel en achterklap’.

Terugkeer niet wenselijk

Kijken naar het hele proces ziet De Vries dat op de dag voor de screening van Boer als wethouder door Capra, na de gemeenteraadsverkiezingen van 2022, een gesprek plaatsvindt tussen Boer en burgemeester Joost van Oostrum. Die vertelt Boer dat zijn naam voorkomt in een lopend onderzoek naar grensoverschrijdend gedrag: de tussentijdse rapportage. Het advies is dat Boer niet naar Capra gaat, ‘omdat uw terugkeer in de organisatie niet wenselijk zou zijn en medewerkers zich dan ziek zouden melden en op zoek zouden gaan naar een andere baan’.

'Gedwongen' terugtrekking

Als Boer toch naar Capra zou gaan, dan zou informatie over het onderzoek ook bij hen terechtkomen. Boer ging toch, want hij vond dat het onderzoek wel ‘ondeugdelijk’ moest zijn. De burgemeester blijkt de Capra-onderzoeker inderdaad te hebben geïnformeerd over het interne onderzoek naar Boer. Die kan er zonder rapport geen oordeel over geven, maar wijst Boer er wel op dat het college over een eindrapport een oordeel zal moeten geven en dat de raad (én het ambtelijk management) ook is geïnformeerd over het feit dat er een onderzoek wordt gedaan. Volgens Capra is er ‘meer dan gemiddeld risico bij de benoeming van de heer Boer als wethouder’. Omdat dit advies ook naar de commissie geloofsbrieven en het college gaat, wordt Boer volgens De Vries ‘gedwongen’ zich terug te trekken uit de wethoudersprocedure.

'Gegoocheld' met cijfers

Nog vreemder vindt De Vries het dat in de jaarstukken 2022 staat dat er onderzoek is gedaan naar ‘grensoverschrijdend gedrag’. Gezien de actualiteit van dat thema moeten daar wel raadsvragen over worden gesteld en dat gebeurt ook. ‘In haar antwoord heeft het college het naar de raad over vier van de zeven focusgroepen waarin uw naam actief zou zijn benoemd en in 26 van de 35 individuele gesprekken zou uw naam actief zijn benoemd.’ In de onderzoeken vindt De Vries deze cijfers niet terug. Overigens ging het hier om 35 medewerkers die zich zelf hadden gemeld voor een individueel gesprek. De Vries concludeert dat de suggestie wordt gewekt dat ‘de meerderheid van de medewerkers’ Boer van alle genoemde zaken heeft beticht. De Vries vindt dat ‘statistisch gezien uiterst onwaarschijnlijk’. Er zou ‘gegoocheld’ zijn met cijfers en bevindingen. ‘Het is absoluut noodzakelijk dat hier openheid over komt.’

Interessante vragen

Dan stelt De Vries een aantal interessante vragen die hij beantwoord wil zien: hoeveel medewerkers hebben gesteld mentaal ontwricht te zijn door het gedrag van Boer? Hoeveel mensen in die zeven focusgroepen hebben zijn naam actief benoemd? Wat was de inhoud van het actief benoemen? Was dat wel allemaal negatief? Welke concrete incidenten zijn genoemd in welke context? Conclusie van De Vries is dat het argument van grensoverschrijdend gedrag en onveilig klimaat is gebruikt om Boer als wethouder te weren en hem het leven als raadslid onmogelijk te maken. De onderzoeker zou zijn oren teveel naar de opdrachtgever hebben laten hangen en zich onvoldoende onafhankelijk hebben opgesteld.

Vilein proces

Ook concludeert De Vries uit berichtgeving van regionale media en Binnenlands Bestuur dat het college druk heeft uitgeoefend op Boer (zijn naam staat niet in het BB-artikel, want die was toen nog onbekend, WB) door gesprekken met hem te voeren en dat hij op basis daarvan zijn eigen positie heeft heroverwogen en zo ‘op afstand van de ambtelijke organisatie’ is komen te staan. Dat zou ‘vilein’ zijn, vindt De Vries, aangezien Boer op dat moment nog niet op de hoogte was van de inhoud van de onderzoeken en het college in ‘officiële brieven’ ontkent dat druk op Boer is uitgeoefend. Het hele proces zou ‘vilein’ zijn en gericht op ‘één uitkomst waarin al het leed van de organisatie aan u als raadslid wordt verweten’. ‘Kwalijk. Zeer kwalijk.’ Volgens De Vries ontbreken drie basiselementen in de onderzoeken: een vraagstelling, normenkader en feitenrelaas. ‘Dat maakt elke verdediging onmogelijk.’

Klacht niet ontvankelijk

In een interview met TC Tubantia ging De Vries onlangs nader in op zijn bevindingen. Daar wordt ook burgemeester Van Oostrum gevraagd om een reactie op de verwijten in zijn richting. Die wil daar niet inhoudelijk op reageren, maar hij zegt wel dat het onderzoek onafhankelijk is opgesteld. Hij zegt dat een burgemeester niet gaat over de aanstelling van wethouders, maar wel over de integriteitsscan. ‘De heer Boer heeft in mei 2022 zelf een verklaring gegeven waarom hij zich terug trok als wethouder. Daar verwijs ik naar.’ Boer zegt daarin ‘signalen’ te hebben ontvangen ‘dat mijn comeback niet overal in de ambtelijke organisatie goed wordt ontvangen’ en dat hij zich met ‘pijn in het hart’ terugtrok als wethouder. De onderzoeker van de rapporten wilde niet reageren naar TC Tubantia, maar liet eerder al weten ‘volstrekt onafhankelijk’ haar werk te doen en dat een klacht tegen haar en haar rapport bij haar beroepsgroep is bekeken en 'niet ontvankelijk' is verklaard.