Woon- en zorgvisie noodzaak

Een kopgroep van tien regio’s, gevolgd door een peloton dat redelijk doorpeddelt en daar weer achter zo’n tien regio’s die zijn gelost en de trappers nog steeds niet vlot rondkrijgen. Met deze wielervergelijking maakt het Aanjaagteam Langer Zelfstandig Wonen duidelijk hoe het er in gemeenteland voorstaat met haar hoofdtaak. In de eindrapportage, deze week aangeboden aan staatssecretaris Van Rijn (PvdA, VWS), concludeert het aanjaagteam onder leiding van Marnix Norder dat veel gemeenten nu met het langer zelfstandig laten wonen van mensen aan de slag zijn (in plaats van ze in een instelling onder te brengen). Dat is winst ten opzichte van een jaar geleden. Tegelijk ziet Norder dat er nog veel moet gebeuren. ‘Het grootste probleem is dat de rollen nog niet goed worden doorleefd.’

4D’S
Sinds vorig jaar zijn veel taken in het sociaal domein op gebied van zorg, werk en jeugd overgegaan naar gemeenten; de 3D’s. Norder spreekt liever van 4D’s, want ook op het gebied van wonen hebben gemeenten een nieuwe taak gekregen: de regie over volkshuisvesting. Mensen moeten langer zelfstandig blijven wonen, wat veel consequenties heeft op het gebied van woningen, aanpassingen en voorzieningen.

Halverwege 2015 zag Norder dat gemeenten vaak nog geen idee hadden wat ze met die vierde D aan moesten. Ruim een half jaar later, is dat veranderd. ‘Maar veel gemeenten moeten nog ervaren hoe ze hier leiding aan moeten geven.’ Belangrijk daarbij is dat alle partijen zich bewust zijn van hun eigen rol. Voor gemeenten is dat die van regisseur, vindt hij.

Zo zou elke gemeente een woon- en zorgvisie voor de komende jaren moeten opstellen, wat tot nu toe bij ongeveer de helft van de gemeenten het geval is. Door het ontwikkelen van zo’n visie op het gebied van zorg, of een gecombineerde woon- zorgvisie kan een gemeente zicht krijgen op demografische ontwikkelingen. Norder: ‘Met zo’n visie kun je zien hoeveel drempelvrije woningen je nodig hebt, hoeveel alcoholisten er komen of hoeveel mensen begeleid moeten wonen.

Dus weet je ook hoeveel woningen van een bepaalde categorie je nodig hebt. En dáármee kun je naar de corporaties. En met het deel dat de corporaties niet oppakken, kun je naar marktpartijen. Ook voor banken is dat belangrijk. Als je kunt aantonen dat er behoefte aan is, zijn ze sneller geneigd dit soort bouwprojecten te financieren. Kortom, pas als een gemeente de kaders helder heeft, dan kunnen andere partijen instappen.’

Dikke muren
Maar ook binnen de muren van het gemeentehuis zal er het een en ander veranderen moeten. Tussen de afdelingen huisvesting en de afdeling zorg staan nog altijd dikke muren. En die moeten geslecht. ‘Die afdelingen spreken een heel andere taal. Dat is geen verwijt maar een constatering. Die twee zul je beter op één lijn moeten krijgen. Wethouders zullen zich daarvan bewust moeten zijn, maar de ambtenarenorganisaties ook. Als de directeur zorg en de directeur wonen nou eens samen op de hei gaan zitten, scheelt het vast een stuk.’

Volgens Norder was wonen vroeger ondergeschikt aan de zorgvraag. Mensen met een lichte behoefte aan ondersteuning gingen vaak al snel naar een verzorgingshuis. Nu mensen langer thuis blijven wonen, wordt wonen dominant en moet de ondersteuningsvraag thuis opgelost worden. Norder: ‘De verantwoordelijkheid ligt daarvoor bij de gemeente en dat is een goede zaak, want op rijksniveau kun je dat niet aanpassen.’ Hij wil dat het rijk daarom ‘op de handen’ gaat zitten en gemeenten niet voor de voeten te lopen.