Wmo-modelverordening overvraagt mantelzorger

Het onlangs verschenen SCP-rapport De Wmo in beweging laat zien dat mantelzorgers die via de gemeente hulp krijgen hier tevreden over zijn. Dankzij die ondersteuning kunnen zij de zorg beter aan. Het rapport laat daarnaast ook zien dat gemeenten nog veel kunnen doen om de informele zorg te versterken.

Want, maar liefst tweederde van de mantelzorgers krijgt vanuit de gemeente niet de vraag gesteld wat zij nodig hebben om het zorgen vol te houden. En bij ruim de helft zijn de mogelijkheden voor gemeentelijke ondersteuning onbekend. Ik kan daarom niet anders concluderen dan dat er voor mantelzorgers lokaal nog een wereld te winnen is.

Zeker als ik kijk naar de concept Wmo-modelverordening van de VNG. Daarin staan enkele uitgangspunten die allerminst zullen bijdragen aan een gezonde, lokale participatiesamenleving. Het contrast tussen wat de VNG – via de verordening - van mantelzorgers vraagt en wat gemeenten mantelzorgers moeten bieden vind ik echt te groot!

Mijn eerste punt van zorg betreft de korte maar zeer veelzeggende zinsnede dat mantelzorg ‘in principe vrijwillig is’. Mantelzorg moet juist altijd vrijwillig blijven, daar zit de kracht. In de intrinsieke motivatie en wens om voor een hulpbehoevende naaste te zorgen. Mantelzorg (moreel) verplichten is contraproductief.

Daarnaast raadt de VNG gemeenten aan om in hun verordening vast te leggen dat zij méér dan alleen de gebruikelijke zorg van hun inwoners mogen eisen. Als de gemeente vanuit bezuinigingsoptiek inderdaad besluit de grenzen op te rekken en mantelzorg als vervanging van professionele zorg inzet, doet zij meer schade dan goed.

Een mix van mantelzorg, vrijwilligerszorg én professionele zorg moet mogelijk blijven. De mogelijkheden en grenzen aan belastbaarheid zijn voor elke mantelzorgers anders, net zoals de ondersteuningsbehoefte. Ga daarover op tijd met elkaar in gesprek en régel die ondersteuning.

Mantelzorgers spelen een cruciale rol in een volwaardige participatiesamenleving. Juist daarom moet de gemeente zorgvuldig met ze omgaan en ze niet als bezuinigingsmaatregel inzetten. Een gemeente die in de geest van de Wmo 2015 handelt, zorgt dat zij mantelzorgers bereikt, met de mantelzorger bespreekt wat die in redelijkheid aan de zorg kan bijdragen en welke ondersteuning die daarbij nodig heeft. Zo’n mantelzorgvriendelijke gemeente zorgt ervoor dat de mantelzorger zich gewaardeerd voelt voor zijn of haar vrijwillige, maar onbetaalbare bijdrage aan de participatiesamenleving.

De concept Wmo-modelverordening is op al deze punten te mager. Aan u om het anders te doen. Want, om met het SCP te spreken: een ondersteunde mantelzorger kan de zorg beter aan, is een tevreden mantelzorger.

Liesbeth Hoogendijk
Meer columns van Liesbeth Hoogendijk leest u hier.