Zorgen over registratie arbeidsmigranten

Overheidsinstanties maken zich zorgen over uitbuiting en de slechte werk- en woonomstandigheden van arbeidsmigranten. Ook vrezen zij misbruik van het burgerservicenummer voor het verkrijgen van ‘onrechtmatig toegang’ tot de arbeidsmarkt. De boosdoener: het huidige stelsel voor inschrijving als ‘niet-ingezetene’ in de Basisregistratie Personen (BRP). De wijze waarop dit is ingericht ‘ondermijnt het overheidsbeleid’.

Niet-ingezetenen zijn mensen die niet (meer) in Nederland wonen of minder dan vier maanden binnen een half jaar in Nederland verblijven. Sinds de in 2014 ingevoerde Wet Basisregistratie Personen worden deze personen opgenomen in de Registratie Niet-Ingezetenen (RNI).

Forse toename

Sindsdien neemt het aantal inschrijvingen fors toe. In 2020 stond de teller op 4,3 miljoen niet-ingezetenen. De meesten die zich inschrijven bij een RNI-loket zijn arbeidsmigranten die tijdelijk in Nederland verblijven. Na inschrijving ontvangen zij een burgerservicenummer (BSN).

Ontoereikend

De RNI kampt echter met problemen. Overheidsinstanties trekken aan de bel. De tot op heden genomen en voorgestelde maatregelen blijken ‘ontoereikend’, concluderen onder andere de Nederlandse Arbeidsinspectie, de politie en de Regionale Informatie- en Expertisecentra Limburg en Den Haag. De instanties maken zich zorgen over arbeidsuitbuiting en de slechte werk- en woonomstandigheden van arbeidsmigranten. Ook vrezen zij misbruik van het BSN voor het verkrijgen van ‘onrechtmatig toegang’ tot de arbeidsmarkt. De overheidsorganisaties en samenwerkingsverbanden signaleren enkele knelpunten. 

Geen overzicht

Zo is er geen (actueel) overzicht van verblijfadressen van niet-ingezetenen, en zijn hun vrijwillig opgegeven gegevens niet beschikbaar voor gemeenten. Bij de RNI-loketten schrijft deze groep zich in grote getalen in op dezelfde adressen, ook op adressen zonder woonbestemming. ‘Het is voor gemeenten niet mogelijk proactief adressen met meerdere RNI-inschrijvingen te onderkennen en gericht te controleren’, schrijven de overheidsorganisaties.

Sociale huurwoningen

Daarnaast ondervinden arbeidsmigranten die rechtmatig in Nederland verblijven nadelige gevolgen van een voortdurende RNI-inschrijving. Niet-ingezetenen die langer dan vier maanden in Nederland verblijven, zijn verplicht om hun RNI-registratie om te zetten naar een BRP-inschrijving. Zij hebben dan ook meer rechten en kunnen een beroep doen op voorzieningen zoals sociale huurwoningen. Dat maakt hen minder afhankelijk van een uitzendbureau of werkgever.

Uitzendbureaus

In de praktijk gebeurt dit vaak niet. Gemeenten kunnen hier (zonder actuele verblijfadressen) niet op acteren, constateren de instanties. ‘Uitzendbureaus of werkgevers kunnen dan ook (financieel) belang hebben bij RNI-inschrijvingen boven BRP-inschrijvingen’, merken de partijen met enig argwaan op. 

Vertekenend beeld

Bovendien is er überhaupt geen mogelijkheid voor personen om zichzelf uit te schrijven uit het register. De RNI-registratie vervalt alleen als een persoon zich inschrijft in de BRP. ‘Dit maakt dat het aantal RNI-inschrijvingen jaarlijks een steeds groter vertekenend beeld geeft van het werkelijke aantal ‘inwoners’’, zien de overheidsorganisaties.