VNG: ‘Bezuinigingen asiel staan haaks op verwachtingen’

Vandaag behandelt de Eerste Kamer de begroting van het ministerie van Asiel en Migratie. Gemeenten maken zich grote zorgen over de gevolgen van de voorgestelde maatregelen in de financiële raming. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) vreest dat de uitdagingen rondom de opvang van asielzoekers verder zullen toenemen. Tegelijkertijd verwacht het kabinet vanaf 2027 flink te kunnen besparen op asielopvang.

‘Extreem ongewenst’

VNG-voorzitter Sharon Dijksma is zeer kritisch: ‘Dit zal leiden tot chaos in de opvang met consequenties voor buurten en wijken. Mensen zullen onbegeleid gaan rondzwerven en er zal sprake zijn van toenemende onveiligheid en overlast’, schrijft de Utrechtse burgemeester aan de senatoren. Voor zowel deze kwetsbare doelgroep als de inwoners is dat ‘een extreem ongewenste situatie’, stelt ze.

Correctie

Volgens RTL Nieuws is de regering voornemens de bezuinigingen op de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) deels terug te draaien. Asielminister Marjolein Faber (PVV) doet dit vanwege de kritiek van de Raad van State. De regeringsadviseur vreesde voor grote problemen bij de uitvoeringsorganisaties als de strenge asielwetten van het kabinet worden aangenomen. Bronnen melden aan RTL Nieuws dat het gaat om een bedrag van 56 miljoen euro. Dijksma blijft sceptisch en vermoedt dat het slechts om een gedeeltelijke correctie gaat. ‘Bovendien blijven de onverantwoorde bezuinigingen op onder meer het COA en de opvang van Oekraïense ontheemden in stand’, benadrukt de VNG-voorzitter.  

Begroot

Dijksma omschrijft de aannames van het kabinet als ‘onrealistisch’. De regering verwacht een dalende instroom door strengere asielmaatregelen. Desalniettemin erkent Faber dat de opvangbehoefte de komende jaren juist blijft stijgen: van circa 106.700 asielzoekers in 2025 naar ongeveer 166.000 asielzoekers in 2027. ‘Hier is niet op begroot’, stelt Dijksma. ‘Ook de financiering van de beoogde doorstroomlocaties ontbreekt, waardoor het niet in de lijn der verwachting ligt dat de druk op de COA-opvang hierdoor afneemt.’

Geopolitiek

Volgens de VNG is er tevens onvoldoende budget voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen. In 2027 wordt hiervoor slechts eenmalig 1,17 miljard euro gereserveerd, tegenover ruim 3 miljard euro in 2026. ‘Deze bijna halvering staat in geen verhouding tot de onzekerheid van de geopolitieke situatie en de blijvende instroom’, zegt Dijksma.

‘Strengste asielregime ooit’

De beoogde asielmaatregelen zullen de asielketen zwaarder belasten, voorspelt de VNG. De gemeentekoepel krijgt hierin bijval van de Raad van State, die hier vorige maand in haar advies voor waarschuwde. Ondanks de aankondiging van het ‘strengste asielregime ooit’ wordt de capaciteit van de uitvoeringsorganisaties juist fors afgebouwd: de uitgaven aan de IND dalen van ruim 800 miljoen euro in 2025 naar structureel ruim 200 miljoen vanaf 2028. De COA-begroting voor de asielopvang stijgt in 2025 en 2026 nog naar 4,4 miljard euro, maar vanaf 2027 volgt een scherpe daling, eerst naar 0,9 miljard euro en vervolgens naar 0,6 miljard euro.

‘Deze combinatie van strengere regels en waarschijnlijk meer procedures en minder middelen leidt onvermijdelijk tot lange wachttijden, hogere dwangsommen en een tekort aan opvangplekken, met chaos en dure noodopvang tot gevolg’, aldus Dijksma.