Ombudsman: willekeur in schuldhulp voor ondernemers

De schuldhulpverlening aan zelfstandig ondernemers is in veel gemeenten nog steeds niet op orde, constateert de Nationale ombudsman Reinier van Zutphen. Dat zorgt voor willekeur: een zelfstandige met schulden wordt in de ene gemeente wel en in de andere gemeente niet geholpen.

Grote verschillen

Veel gemeenten werken hard aan schuldhulpverlening aan zelfstandigen, ziet Van Zutphen. Maar er zijn ook gemeenten die nog lang niet aan de minimale eisen voldoen om een brede toegang tot schuldhulpverlening te bieden, blijkt uit een rapport dat de ombudsman donderdag uitbrengt. 'De grote verschillen tussen gemeenten zijn niet uit te leggen', vindt Van Zutphen. 'Zelfstandigen in dezelfde winkelstraat krijgen, als ze in verschillende gemeenten wonen, soms heel andere hulp. De vraag of een ondernemer uit de schulden komt hangt teveel af van zijn toevallige woonplaats.'

Toestroom

Zelfstandig ondernemers komen door de coronacrisis steeds vaker in financiële problemen, ziet ombudsman Van Zutphen. Ze hebben ingeteerd op hun reserves en soms geld moeten lenen om hun onderneming overeind te houden. Bovendien hebben veel ondernemers uitstel van betaling aangevraagd bij de Belastingdienst. Vanaf 1 oktober 2022 moeten kleine zelfstandigen beginnen met het terugbetalen van in totaal 3,4 miljard euro aan de Belastingdienst. De gemeentelijke schuldhulpverlening kan de komende jaren dan ook een grote toestroom van zelfstandigen met geldproblemen en schulden verwachten, waarschuwt de ombudsman.

Uitsluiten

Dat de schuldhulpverlening voor ondernemers vaak vastloopt, of überhaupt niet op gang komt, is al langer bekend. De Nationale ombudsman signaleerde al in 2018 dat veel gemeenten ondernemers onterecht uitsluiten van de schuldhulpverlening. Journalistiek platform Pointer meldde vorig jaar dat in twee derde van de gemeenten de schuldhulpverlening aan ondernemers onduidelijk of afwezig is. Uit het nieuwe rapport van de ombudsman blijkt dus dat er nog steeds gemeenten zijn die onvoldoende hulp weten te bieden.

Verantwoordelijk

Ondernemers zijn voor de gemeentelijke schuldhulpverlening een moeilijke doelgroep. Ze zijn vaker terughoudend in het vragen om hulp, en hebben bovendien hogere schulden. In 2020 was de gemiddelde schuld van een particulier in de schuldhulpverlening iets onder de 40.000 euro, bij ondernemers was dat bijna 100.000 euro. Daarom besteden veel gemeenten de schuldhulp voor deze groep uit aan externe partijen. 'Maar ook dan blijft de gemeente zelf verantwoordelijk, bijvoorbeeld voor de afhandeling van klachten', benadrukt de ombudsman. 'Een gemeente kan zich nooit verschuilen achter het feit dat zij een taak heeft uitbesteed.'

Vindbaar loket

'Zelfstandigen in de schulden hebben vaak weinig vertrouwen in de overheid,' merkt Van Zutphen op. 'Dat is misschien begrijpelijk vanuit het besef dat diezelfde overheid vaak één van hun grootste schuldeisers is.' Het aanbieden van goede, laagdrempelige schuldhulpverlening is dan ook 'een enorme kans om het vertrouwen van burgers terug te winnen en te behouden', aldus de ombudsman. 'Een goed vindbaar loket zou de toegang kunnen verbeteren, zodat de drempel om bij de overheid om hulp te vragen zo laag mogelijk ligt.'