Ombudsman onderzoekt schuldhulpverlening voor zzp’ers
'Door deze crisis zullen veel zzp'ers ondanks het steunpakket financieel kopje onder gaan', aldus Van Zutphen. 'Maar een deel van de gemeenten lijkt de dienstverlening aan ondernemers nog nauwelijks op orde te hebben.'
Zelfstandigen die ontevreden zijn met de schuldhulpverlening vanuit de gemeente kunnen zich vanaf maandag 1 maart melden bij een speciaal meldpunt van de Nationale ombudsman. Vanwege de coronacrisis verwacht de ombudsman dat veel zzp'ers financiële ondersteuning nodig zullen hebben.
Onderzoek
Dit jaar stelt Nationale ombudsman Reinier van Zutphen een grootschalig onderzoek in naar de toegankelijkheid van de schuldhulpverlening voor ondernemers. Eerdere rapporten wezen er al op dat ondernemers niet altijd de hulp krijgen die ze nodig hebben. Vanaf 1 maart kunnen zzp'ers hun ervaringen met de ombudsman delen.
Kopje onder
De coronacrisis heeft de noodzaak van goede financiële ondersteuning vergroot. 'Door deze crisis zullen veel zzp'ers ondanks het steunpakket financieel kopje onder gaan', aldus Van Zutphen. 'Maar een deel van de gemeenten lijkt de dienstverlening aan ondernemers nog nauwelijks op orde te hebben. Ik ontvang signalen dat ondernemers worden geweigerd of schuldhulp voor deze groep zelfs nog niet bestaat.'
Twee derde
Onlangs bleek uit onderzoek van journalistiek platform Pointer dat schuldhulp voor ondernemers in bijna twee derde van alle gemeenten onduidelijk of afwezig is. Ondertussen verwacht de vereniging van schuldhulpverleners NVVK dat zo'n 65.000 zelfstandigen dit jaar, vanwege de coronacrisis, met financiële problemen te maken krijgen.
Geen misverstand
De afgelopen jaren bestond er bij sommige gemeenten onduidelijkheid over de vraag of zelfstandig ondernemers recht hadden op hulp bij schulden. Maar sinds de aangepaste Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) op 1 januari 2021 is ingegaan, kan daar geen misverstand meer over bestaan. In de wetswijziging staat expliciet vermeld dat ook ondernemers moeten worden geholpen.
Inhuren
Schuldhulpverlening aan ondernemers vraagt wel om een ander soort expertise. 'Gemeenten moeten voldoende deskundigheid en capaciteit in huis halen, zodat zij goed voorbereid zijn op de verwachte grote toestroom van zzp'ers', zegt ombudsman Van Zutphen. Volgens de NVVK zijn er genoeg gespecialiseerde schuldhulpverleners die gemeenten kunnen inhuren. 'Zo moeilijk is het nou ook weer niet', aldus woordvoerder Auke Schouwstra.
Nieuwe instrumenten
De Amersfoortse schuldhulporganisatie Stadsring51 ontwikkelde vorig jaar twee instrumenten speciaal voor ondernemers met schulden. De eerste is een online tool waarin zzp'ers zelf contact kunnen leggen met een vrijwillige budgetcoach en kunnen chatten met schuldhulpverleners. 'Dit is bedoeld voor de groep die zich tot voorkort prima redde, en ook nog niet toe is aan traditionele schuldhulp', legt directeur Dick van Maanen uit. Daarnaast werkt Stadsring51 met 'coronakredieten', voor ondernemers die een korte periode van tegenvallende inkomsten moeten overbruggen.
Lessen
Onlangs organiseerde samenwerkingsverband 'Schouders Eronder' een aantal online sessies over hoe gemeenten de schuldhulpverlening voor ondernemers het beste kunnen inrichten. Een van de lessen: het woord 'schuldhulpverlening' schrikt ondernemers af, dus praat liever over 'betalingsachterstanden' of 'tijdelijke inkomensproblemen'. Ook zijn zzp'ers eerder geneigd om naar een ondernemersloket te stappen dan naar de sociale dienst. Tot slot: dankzij de Tozo-regeling hebben gemeenten veel ondernemers in nood al in beeld. Door die groep actief te benaderen met een hulpaanbod, kunnen grotere problemen worden voorkomen.
Mensen bijvoorbeeld met afstand tot de arbeidsmarkt, zijn geheel of gedeeltelijk naar ZZP-er begeleid, maar verdienen voor een deel te weinig, om die hele papierwinkel te laten doen door een professional. Je moet een boekhouding aanleveren, met aangifte, alsof je een zaak met meerdere werknemers runt. Eventuele aanvullingen door UWV, als tekort wordt verdiend, tellen bij de Belastingen niet voor het jaar waarvoor de aanvulling telt en dus kunnen aanvullingen van UWV over 2 jaren tot 100% WAO, in hetzelfde jaar gestort worden. Dan denkt men bij de Toeslagen: mooi, even voor 1 jaar afrekenen en alle toeslagen in dat jaar terug. Gevolg is, dat inkomen onder minimum zakt gemiddeld over 2 jaar. (UWV vult dat niet aan in dat geval) en je met zoveel onvoorspelbaarheid, niet kunt budgetteren. Zonder schulden kun je bij Gemeente niet terecht. Ook nog een nadeel is, dat je geen pro deo advocaat kunt krijgen als ZZP-er en dat in een veel kwetsbaarder situatie.
Net als dat men mensen in beschermd wonen situaties, naar zelfstandig wonen dwong, maar de infrastructuur daarvoor vergat. De nodige begeleiding dus bij "zelfstandig" wonen domweg ontbreekt, als dat door familie niet kan worden opgevangen. Voor ouders, als die komen weg te vallen, een angstig perspectief voor de toekomst van hun (volwassen) kind met beperking(en).
Het is goed dat mensen, op wat voor manier ook, zelf zoveel mogelijk hun eigen broek ophouden, maar men gaf de nodige infrastructuur daar niet bij. Dat zou UWV moeten organiseren. Of via die SIB (Sociaal Incasso Bureau, landelijk uitgerold, onafhankelijk met 3 poten: verplicht budgetbeheer, vrijwillig budgetbeheer en 1 poot voor sociale leningen. Geschikte mensen in eigen netwerk (of vrijwilligers) kun je hierbij betrekken. Had men deze SIB begin deze eeuw, dan was er voor de Corona gevolgen op dat vlak een heel goede infrastructuur geweest. Met de ingang van de Euro gingen schulden al oplopen en sindsdien voedselbanken als paddenstoelen uit de grond vlogen.