Schuldhulp voor ondernemers nog steeds niet op orde

Al acht jaar zijn gemeenten verplicht om schuldhulpverlening te bieden aan zelfstandig ondernemers in nood. Toch is de hulpverlening in veel gemeenten nog niet goed geregeld. Hoe komt dat?

Ondergeschoven kindje
Dat schuldhulp voor ondernemers het ondergeschoven kindje is in de wereld van schuldhulpverlening, werd onlangs bevestigd door onderzoek van journalistiek platform Pointer. In bijna twee derde van de gemeenten bleek hulp voor ondernemers onduidelijk of afwezig te zijn. Zo'n twee jaar geleden bleek uit een inventarisatie door de Volkskrant en de Groene Amsterdammer ook al dat 24 van de 44 grootste gemeenten geen schuldhulpverlening aan zzp’ers verleenden.

Twee over twaalf
Dat is zorgelijk in het licht van de coronacrisis die naar verwachting zal leiden tot een stortvloed aan zelfstandigen met schuldproblemen. Zo verwacht vereniging van schuldhulpverleners NVVK dat zo'n 65.000 zelfstandigen dit jaar met financiële problemen te maken krijgen. Maar het is ook opvallend omdat gemeenten al sinds 2012 wettelijk verplicht zijn om schuldhulp voor ondernemers te regelen. 'Het is niet twee vóór twaalf, het is al twee óver twaalf', vat lector Schulden en Incasso Nadja Jungmann (Hogeschool Utrecht) samen.

Misverstand
In de nieuwe Wet gemeentelijke schuldhulpverlening, die begin dit jaar in werking trad, is het glashelder dat ondernemers ook onder de schuldhulpverlening vallen. Maar ook onder de vorige versie van de wet, die vanaf 2012 gold, mochten ondernemers niet geweigerd worden. De Memorie van Toelichting, die het tegendeel leek te suggereren, zorgde weliswaar voor onduidelijkheid, maar al in 2015 stuurde toenmalig staatssecretaris van sociale zaken Tamara van Ark een brief aan gemeenten die het misverstand moest ophelderen.

Vak apart
Divosa, de vereniging van gemeentelijk directeuren in het sociaal domein, erkent dat niet alle gemeenten ondernemers met schulden goed in beeld hebben. Andersom melden ondernemers zich ook niet altijd makkelijk bij hun gemeenten wanneer ze hulp nodig hebben, zegt een woordvoerder. Bovendien hebben gemeenten de nodige kennis niet altijd in huis. 'Ondernemersdienstverlening is een vak apart. Niet alle gemeenten zijn er bekend en vertrouwd mee', aldus de woordvoerder. Divosa werkte daarom onlangs mee aan een 'Werkwijzer Ondernemers en Schulden'.

Inhuren
Vereniging van schuldhulpverleners NVVK laat weten dat de kennis om ondernemers goed te helpen er wel degelijk is. 'Wij hebben leden die zich hierin specialiseren', zegt woordvoerder Auke Schouwstra. Gemeenten die de kennis niet in huis hebben, kunnen die dus inhuren. Schouwstra noemt het voorbeeld van de ROZ Groep, een gemeenschappelijke regeling die schuldhulpverlening voor ondernemers verzorgt voor twintig gemeenten in Twente en de Achterhoek. 'Ik zou niet weten waarom andere gemeenten dat niet op dezelfde manier zouden kunnen doen. Zo moeilijk is het nou ook weer niet. Maar veel gemeenten zitten natuurlijk wel krap in de budgetten.'

Kwetsbare groepen
Nadja Jungmann, lector Schulden en Incasso, ziet ook dat veel gemeenten onbekend zijn met schuldhulp voor ondernemers. Jungmann: 'Schuldhulpverlening valt bij gemeenten vaak onder wethouders sociale zaken, en die denken vooral aan kwetsbare groepen, aan multiproblematiek en alleenstaande moeders - ik chargeer een beetje - en minder aan ondernemers. Daarnaast is de drempel om hulp te vragen voor een ondernemer, gemiddeld genomen, een stuk hoger dan voor een andere burger. Ondernemers hebben meer een 'do it yourself'-mentaliteit.'

Geen excuus
Ook Jungmann ziet dat schuldhulpverlening voor ondernemers een vak apart is. 'Maar', voegt ze toe, 'dat is een verklaring, geen excuus. Als je het als gemeente belangrijk genoeg vindt, dan trek je daar geld voor uit.' Hoewel het volgens haar nog een jaar kan duren voordat ondernemers zich met financiële problemen melden, is het juist zaak dat gemeenten nú al contact leggen met die groep en de hulpverlening op orde brengen.