Dure trein

Nee, de kwetsbare burger is bepaald niet beter af sinds gemeenten vijf jaar geleden verantwoordelijk werden voor de uitvoering van heel veel taken op het gebied van jeugd, werk en zorg. 

In de praktijk pakken de decentralisaties niet goed uit, zo concludeert het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Het rijk benadrukte in 2015 vooral dat de gemeenten het allemaal goedkoper en efficiënter zouden kunnen.

Maar mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt zijn er nauwelijks op vooruitgegaan, sommige gingen er zelfs op achteruit. De jeugdzorg kampt nog steeds met te lange wachtlijsten en veel hulpbehoevende ouderen krijgen geen adequate zorg. In de praktijk is het niet gelukt de hooggespannen verwachtingen waar te maken, stelt het SCP. Om niet te zeggen dat de decentralisatie is mislukt.

De oorzaak? Een kwestie van te veel soll en (veel) te weinig ist. Gemeenten kregen het sociale domein vooral op hun bord zodat het kabinet-Rutte II er minder geld aan kwijt was. ‘Decentralisaties waren vooral gericht op het verlichten van uitvoerings- en budgettaire problemen van de rijksoverheid’, stelt de Stichting Decentraal Bestuur in pas verschenen rapport ‘Beginselen versus praktijken. Toetsing van decentralisatieprocessen, met aanbevelingen voor versterking’.

Veel wees er in 2015 al op dat het gehalte wensdenken hoog was. Dit bij zowel het kabinet als bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten – lees de alles bepalende grootste gemeenten. Met name die stonden te springen de extra taken binnen te halen. Desnoods tegen een te hoge prijs. Niet alleen zij zien hun tekorten sindsdien structureel oplopen, daarvan hebben alle gemeenten last. Ook die gemeenten die destijds aangaven de taken niet aan te kunnen.

Mede als gevolg van de coronacrisis verwacht het SCP dat de komende jaren het aantal kwetsbare mensen eerder zal toedan afnemen. En daarmee gaan uiteraard ook de uitgaven omhoog. ‘Herbezinnen en bijsturen’, zo luidt het SCP-advies aan het kabinet. Richting gemeenten ontbreekt zo’n advies. Als ik er een mag geven: denk eerst en vooral aan de risico’s voor je kwetsbaarste inwoners als er nog eens zo’n trein voorbij komt.