Thuisondersteuning kan in veel gemeenten goedkoper

Gemeenten verschillen sterk in hoe kostenefficiënt ze thuisondersteuning via de Wmo regelen. Sommigen kunnen zelfs dezelfde resultaten behalen met slechts 60 procent van hun huidige budget. Waarschijnlijk speelt het verschil in inkoopmacht van gemeenten tegenover de marktmacht van zorgaanbieders en rol.

‘Substantiële kostenbesparingen’

Het Instituut voor Publieke Sector Efficiëntie Studies (IPSE Studies) analyseerde de kosten en prestaties van gemeenten bij het verstrekken van ondersteuning thuis. Van de 283 onderzochte gemeenten hebben er 65 een efficiëntiescore van minder dan 80 procent. Zij zouden dezelfde prestaties kunnen leveren tegen minimaal 20 procent lagere kosten. ‘Voor deze gemeenten lijken substantiële kostenbesparingen mogelijk’, concluderen de onderzoekers. Dat geldt met name voor de veertien gemeenten met een score onder de 70 procent. Sommigen kunnen zelfs dezelfde resultaten behalen met slechts 60 procent van hun huidige budget.

Inkoop

Maar ook bij veel andere gemeenten is ruimte voor verbetering. Bijna driekwart kan efficiënter werken door het inkoopproces te optimaliseren. Meer dan de helft blijft onder het gemiddelde, dat op 83 procent ligt. Door de inkoop anders aan te pakken kan een gemiddelde gemeente dus dezelfde prestaties leveren tegen 17 procent lagere kosten.

Onderhandelen

De verschillen komen waarschijnlijk door hoe sterk gemeenten staan tegenover zorgaanbieders. Bestuurlijke verhoudingen binnen een gemeenschappelijke regeling kunnen eveneens een rol spelen. Verondersteld werd dat de marktverhoudingen in verschillende regio’s anders zouden kunnen zijn, maar uit onderzoek naar de invloed van regio’s blijkt dat die hypothese niet klopt. ‘Het is ook goed denkbaar dat de ene individuele gemeente ‘gewoon’ beter is in het onderhandelingsproces dan de andere’, merken de auteurs op.  

Jeugdzorg

De scores zijn gebaseerd op verschillende kenmerken van het inkoopproces. Een langere contractduur en bekostiging die gericht is op productie zorgen voor betere scores. Daarentegen hebben meer verstreken contractjaren, het combineren van jeugdzorg in de aanbesteding, en een hoge overhead een negatief effect op de efficiëntie. Niet alle inkoopkenmerken hebben een duidelijk effect. Alleen de voordelen van een langere contractduur en de nadelen van een hoge overhead zijn in alle gemeenten ‘statistisch significant’.

Kleine portemonnee

De omvang doet ertoe. Grotere gemeenten hebben schaalvoordelen: zij kunnen diensten leveren tegen lagere kosten per cliënt. Ook blijkt dat het aandeel cliënten van 60 jaar en ouder de kosten van thuisondersteuning verlaagt. De kosten per ondersteuningseenheid voor deze groep zijn gemiddeld lager. Voor cliënten met een kleine portemonnee is het tegenovergestelde waar: in alle gemeenten liggen de kosten per ondersteuningseenheid voor hen gemiddeld hoger.