Wie betaalt voor individuele keuzes?

Moeten we het landelijke vaccinatieprogramma (RVP) verplicht stellen? Deze vraag is de afgelopen tijd veel besproken naar aanleiding van de mazelenuitbraak in de Biblebelt. Je kunt hier veel over zeggen en vinden, maar de vraag die voor mij als directeur publieke gezondheid interessant is, is wie verantwoordelijk gesteld zou moeten worden voor de gevolgen als ouders hun kind niet laten  

vaccineren.

Het is nu zo dat de overheid en zorgverzekeraar, en daarmee u en ik als belasting-/premiebetaler, deze gevolgen - lees kosten – dragen. Maar hoe reëel is dat eigenlijk? Zou je niet moeten stellen dat als je meewerkt aan bewezen effectieve programma’s die de gezondheid bevorderen, je beloont wordt en dat als je er bijvoorbeeld voor kiest om je kind niet te laten vaccineren, de gevolgen voor eigen rekening zijn? Volgens het principe “de vervuiler betaalt”. Dan kunnen mensen vanuit hun eigen overtuiging zelf een keuze maken EN tegelijkertijd hun eigen verantwoordelijkheid nemen. Het past helemaal binnen de principes van de huidige samenleving: minder overheidsbemoeienis en meer 'eigen verantwoordelijkheid’, 'eigen kracht', 'eigen regie' of 'zelfredzaamheid'.

Wat zijn de gevolgen eigenlijk als ouders hun kind niet laten vaccineren? Naast individuele schade kan het de nodige maatschappelijke schade aanrichten.  Mazelen bijvoorbeeld veroorzaakt een stevige griep met soms complicaties: longontsteking, oorontsteking met soms blijvende doofheid als gevolg, acute hersenontsteking die vaak blijvende hersenschade geeft en risico op overlijden. Dit brengt kosten met zich mee: bezoeken aan de huisarts, medicatie, liggeld en behandeling in het ziekenhuis. Op langere termijn kunnen er kosten zijn voor jarenlange specialistische behandeling, aangepaste middelen om een studie te kunnen volgen of te kunnen werken of levenslange medische verzorging en een uitkering als iemand überhaupt niet meer kan werken. En hoe zit het met de ouder? Die kan niet werken omdat zijn/haar kind ziek is, naar de huisarts of specialist moet, etc. Nog los van wat dit voor psychische gevolgen kan hebben (schuldgevoelen, concentratieproblemen, e.d.). Ook dit brengt kosten met zich mee. En wat als individuele gevallen tot een epidemie uitgroeien: landelijke overleggen, preventiemaatregelen (extra vaccineren),  etc. Ook deze kosten moeten gedekt worden.

Is verplichtstellen van het RVP nodig? Wat mij betreft niet. Voorwaarden stellen? Ja.

Het past wat mij betreft binnen de discussie of rokers of mensen met overgewicht wel of niet meer ziektekostenpremie moeten betalen. Of dat comazuipende jongeren de ambulanceritten naar het ziekenhuis zelf moeten bekostigen. Het gaat in het geval van vaccineren dan misschien niet over een ongezonde leefstijl, maar wel over keuzes die mensen maken (voor hun kind) en de gevolgen die exact hetzelfde zijn: er wordt onnodig aanspraak op zorgkosten gemaakt. Een onwenselijke situatie. Zeker  omdat in dit geval de preventieve, kostenbesparende, maatregelen (vaccin) zo makkelijk voorhanden zijn. Ik vind dat je als burger een maatschappelijke verplichting naar elkaar toe hebt en daarmee gezamenlijk verantwoordelijkheid draagt. Vind je dat niet, ook prima, maar dan draai je zelf op voor de gevolgen en dus de kosten.

Ik stel daarom voor dat alle zorgverzekeraars een pakket aanbieden waarbij iedereen die zijn kinderen heeft laten vaccineren, zelf niet rookt, en voldoende beweegt en verstandig eet (te meten aan een BMI onder de 30) korting krijgt op zijn premie. Hiermee worden de extra ziektekosten die gemoeid zijn met een bewust andere keuze ook gedragen door diegenen die daarvoor kiezen.

Paul van der Velpen

Directeur GGD Amsterdam