Noodopvanglocaties niet kindvriendelijk genoeg

Noodopvanglocaties voor asielzoekers en opvangplekken voor Oekraïense vluchtelingen kunnen meer aandacht besteden aan het welzijn van kinderen. Dat concludeert Unicef na bezoeken aan honderd opvanglocaties in Nederland. Volgens de kinderrechtenorganisatie staat kindvriendelijkheid vaak op de tweede plaats, na ‘bed, bad en brood’. In een brief aan staatssecretaris Eric van der Burg concluderen ook vier inspecties dat de opvang van andere asielkinderen ondermaats is. 

Rust en veiligheid werkt

Unicef pleit onder meer voor speciale kindvriendelijke ruimtes op de locaties voor asielzoekers en vluchtelingen uit Oekraïne. In zo'n ruimte kunnen kinderen tussen de 4 en 12 jaar onder begeleiding van getrainde vrijwilligers spelen. Ook is er aandacht voor het psychosociaal welzijn van de kinderen.

Volgens Unicef is in veertig van de honderd bezochte noodopvangcentra met succes een kindvriendelijke ruimte gerealiseerd. Zeven daarvan zijn inmiddels opgedoekt omdat de bijbehorende opvanglocaties zijn verdwenen. ‘De rust en veiligheid van een kindvriendelijke ruimte werkt’, schrijft Unicef in een rapport naar aanleiding van de bezoeken aan de opvangplekken.

Verhuizen leidt tot stress

De kinderrechtenorganisatie zegt zich in het algemeen zorgen te maken over de tijdelijkheid van de opvang in noodlocaties in Nederland. ‘Het zorgt voor onzekerheid bij bewoners, geen vaste toegang tot zorg en onderwijs en zorgt daarnaast voor vertrek van personeel’, staat in het rapport. Onzekerheid bij asielzoekers over blijven of verhuizen leidt volgens Unicef tot veel stress en onrust, ook bij kinderen.

Capaciteitsproblemen

Er verblijven momenteel meer dan 15.000 asielzoekers en statushouders in de 104 noodopvanglocaties van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA). Er is een tekort aan reguliere opvangplekken, waarvan er momenteel 81 in gebruik zijn, blijkt uit cijfers van het COA. Vanwege de capaciteitsproblemen is op het terrein van vijf reguliere opvanglocaties ook een tijdelijke noodopvang gecreëerd.

Vier inspecties trekken aan de bel

Niet alleen de opvang van kinderen uit de Oekraïne schiet te kort. Ook de opvang van andere asielkinderen voldoet volgens de Inspectie Justitie en Veiligheid, de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, de Inspectie van het Onderwijs én de Nederlandse Arbeidsinspectie niet aan de minimale kwaliteitsnormen. In een brief aan staatssecretaris Erik van der Burg (Asiel) concluderen zij dat hiermee de veiligheid en ontwikkeling van de kinderen in gevaar komt.

Geen uitzicht op verbetering

Het is voor het eerst dat deze inspecties zich gezamenlijk uitspreken over de situatie van asielkinderen. Het afgelopen jaar trokken individuele inspecties wel al aan de bel, benadrukken de toezichthouders. Maar bijna een jaar na de eerste brandbrief ‘is de situatie voor asielkinderen niet verbeterd, blijkt uit onderzoek van de inspecties bij vier noodopvang-, negen crisisnoodopvanglocaties en de COA-opvanglocatie voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV) in Ter Apel’. Een van de problemen is dat door de slechte doorstroom kinderen vaak veel langer in zo'n crisisnoodopvanglocatie blijven dan eigenlijk de bedoeling is. De inspecties zien ook ‘nog steeds geen concreet vooruitzicht is op duurzame verbetering van de situatie op korte termijn’.

Overbruggingsperiode

De vier toezichthouders erkennen dat ‘de complexiteit van de asielopvang het ingewikkeld maakt de kwaliteit direct te verbeteren’. Maar Van der Burg moet wel snel duidelijkheid geven over welke kwaliteit van asielopvang mag worden verwacht in ‘een overbruggingsperiode’, waarin het asielstelsel op orde moet worden gebracht en de spreiding van asielzoekers beter wordt geregeld. Hoelang die periode duurt, is overigens nog onduidelijk. Ook vinden de inspecties dat asielkinderen niet meer anders behandeld mogen worden dan kinderen die uit Oekraïne zijn gevlucht.