SZW: Kabinet maakt ook komend jaar vooral werk van werk

Het kabinet kondigt in de begroting van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) aan dat het tot en met 2020 jaarlijks 35 miljoen euro steekt in een betere matching van werklozen en vacatures. Naar een betere door gemeenten geregisseerde integratie gaat komend jaar 50 miljoen euro. Voor schuldpreventie en armoedebestrijding wordt tot en met 2020 80 miljoen euro beschikbaar gesteld.

Betere matching arbeidsmarkt

De inclusieve arbeidsmarkt staat op de prioriteitenlijst in de begroting van het ministerie van SZW. Die inclusiviteit wil men bewerkstelligen terwijl ook meteen de mismatch tussen werkzoekenden en vacatures de wereld uit wordt geholpen. Het kabinet geeft dan ook aan onder meer met gemeenten in gesprek te zijn over de vormgeving van het Actieplan Perspectief op Werk. Belangrijk onderdeel daarvan is het verwezenlijken van het verlangen van de werkgevers om in elke arbeidsmarktregio één werkgeversloket te realiseren ‘met een geharmoniseerd regionaal pakket van instrumenten en voorzieningen en met een inzichtelijk bestand van alle werkzoekenden.’ Voor de realisatie daarvan wordt komend jaar en in 2020 35 miljoen euro beschikbaar gesteld.  

 

Plan Inburgering en Participatie

‘Statushouders moeten direct aan het werk’ sprak de koning in zijn troonrede. Minister Koolmees kondigde onlangs al aan dat de integratie op de schop gaat en vatte de nieuwe werkwijze samen in de begrotingsstukken. Gemeenten gaan volgens het nieuwe plan een Plan Inburgering en Participatie (PIP) opstellen voor elke nieuwkomer. Daarin worden afspraken gemaakt over het leren van de taal in combinatie met (vrijwilligers)werk, studie of stage. Dat statushouders schulden maken, moet voorkomen worden doordat gemeenten de vaste lasten van de statushouders vanuit de bijstand gaan betalen. Al eerder aangekondigd is het verscherpen van de taaleis. Inburgeraars die zich te weinig inspannen zullen sneller te maken krijgen met boetes of kortingen op hun uitkering. Voor het bevorderen van de taalvaardigheid van statushouders trekt de regering komend jaar 50 miljoen euro uit, wat komende jaren oploopt naar 70 miljoen euro structureel.

De reactie van Jasper Kuipers, adjunct-directeur van Vluchtelingenwerk Nederland, is dubbel. ‘Wij zijn er blij mee dat de integratie van nieuwkomers bij de gemeenten komt te liggen, maar maken ons er wel zorgen over dat het snel aan het werk helpen van vluchtelingen ten koste kan gaan van de duurzaamheid.’ Kuipers heeft ook zijn reserves over het feit dat gemeenten de vaste lasten van statushouders vanuit de bijstand gaan betalen. ‘Dat is fijn voor de vluchtelingen die al heel veel aan hun hoofd hebben, maar is betuttelend voor de zelfredzame statushouder.’ Wel is Kuipers blij met de structurele financiën die voor de taalvaardigheid van nieuwkomers zijn vrijgemaakt. ‘Toch hebben wij, wat die strengere taaleis betreft, ook een dubbele mening. Het is mooi voor hen die het ook kunnen halen, maar het risico is dat mensen waaraan te hoge eisen worden gesteld, worden gedemotiveerd. Wij zijn blij met de bedragen, maar wat de inhoud betreft geldt: the proof of the pudding is in the eating.’  

Betere preventie en vroegsignalering schulden

Werk is volgens het kabinet ook de beste kuur voor het voorkomen en oplossen van problematische schulden. De regering kondigt aan te gaan investeren in meer en betere preventie en vroegsignalering van schulden. Tot en met 2020 gaat de rijksoverheid 80 miljoen euro in schuldpreventie en armoedebestrijding steken. ‘Dit geld moet een impuls geven aan de verbetering van de toegang tot, en effectiviteit van de gemeentelijke schuldhulpverlening en aan versterking van de lokale regiefunctie van het (kindgericht) armoedebeleid.' Van de 80 miljoen wordt 71 miljoen euro per decentralisatie-uitkering aan gemeenten beschikbaar gesteld. 9 miljoen euro wordt ingezet om de landelijke ondersteuning van gemeenten te verbeteren.

Marco Florijn, voorzitter van de NVVK, reageert opgetogen. ‘Wij zien alle moeite die wij afgelopen jaren in lobbyen hebben gestoken langzamerhand in beleid vertaald. Dat is heel fijn. Wij zijn, behalve met de tachtig miljoen, ook heel blij met het feit dat er 9 miljoen euro voor de extra kwetsbare doelgroepen – de laaggeletterden en de mensen met een lichte verstandelijke beperking – is uitgetrokken. Dat statushouders worden ontzorgd is ook belangrijk. Er raken best veel mensen in de knel wanneer die ineens worden geacht zelfredzaam te zijn na het krijgen van een verblijfsvergunning.’ Zorgen heeft Florijn over de lastenstijgingen: ‘Huren, energielasten, zorgkosten en btw gaan allemaal omhoog. Wij zien daarom de onderkant van de middeninkomens steeds vaker terug in de doelgroep van onze leden.’

 

‘Toereikend macrobudget’ op basis van ‘objectieve factoren’ verdeeld

De regering geeft in de begroting van het ministerie van SZW aan dat gemeenten een ‘toereikend macrobudget’ krijgen in het kader van de participatiewet. ‘Dit budget wordt zoveel mogelijk op basis van objectieve factoren onder de gemeente verdeeld’, staat er vervolgens. Wat deze zinnen precies betekenen en of hiermee invulling wordt gegeven aan het ROB-advies over de macrobudgetten is ongewis. Het rijk betoogde eerder ook dat de macrobudgetten, ondanks gemeentelijke tekorten op de bijstand, ‘toereikend’ waren. Het kabinet geeft tevens aan in gesprek te gaan met gemeenten over de wijze waarop zij momenteel de tegenprestatie hanteren. Wat de handhaving van verplichtingen in de bijstand betreft, bevat de begroting ook een waarschuwing voor gemeenten; ‘Bij onrechtmatig handelen  of nalaten rechtmatig te handelen (…)’, kan de minister in het uiterste geval ‘(…) overgaan tot optreden namens die gemeente of een besluit tot vernietiging door de Kroon voordragen.’ Het macrobudget Participatiewet is voor 2019 geraamd op 6 miljard euro. 108 miljoen euro daarvan wordt voor komend jaar gereserveerd om daarmee het gat te vullen dat in 2017 ontstond doordat gemeenten gebruik maakten van de vangnetregeling.

‘Drie mooie nieuwtjes, een zorg en een gemiste kans’

Wat de arbeidstoeleiding voor mensen met een handicap betreft, lijkt de begroting geen grote verrassing te bevatten. Die kwam eerder deze maand toen staatssecretaris Van Ark besloot om af te zien van haar plannen om loondispensatie in te voeren binnen de Participatiewet. Met de 500 miljoen euro aan besparingen die dat had moeten opleveren, wilde zij het beschut werk financieren. Daarvoor is deze Prinsjesdag nog geen alternatief gepresenteerd.

Desondanks is Cedris-directeur Jan-Jaap de Haan tevreden: ‘Voor het eerst in een flink aantal aantal jaren krijgt onze doelgroep er weer een beetje bij. Er staan drie mooie nieuwtjes in voor onze doelgroep: Met de jaarlijkse 35 miljoen voor het werkfit maken van onze doelgroep. Dat zal ook goed zijn voor mensen onderin de kaartenbak. Verder is er aangekondigd dat er geld wordt vrijgemaakt om werk met loonkostensubsidie ook parttime te laten lonen. Het derde goede nieuws is dat het loonkostenvoordeel dat werkgevers krijgen bij het in dienst nemen van een arbeidsgehandicapte voor onbeperkte tijd wordt in plaats van drie jaar.’ Wel noemt De Haan een zorg en een gemiste kans. ‘De zorg is de financiering van de bonus en de no-riskregeling in het beschut werk vooralsnog incidenteel blijft. Daarvoor zou op een gegeven moment structureel geld voor moeten worden vrijgemaakt. De gemiste kans is dat er niets over sociaal ondernemen in de begrotingen van SZW en Economische Zaken stond, terwijl het wel vermeld werd in het regeerakkoord en ondernemers flinke stappen hebben gezet.’

Verbetering leefomstandigheden Caribisch Nederland

Het kabinet kondigt ook nog maatregelen aan tegen de armoede in Caribisch Nederland, die Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen bij een bezoek aan Bonaire onlangs nog ‘onacceptabel’ noemde. Het kabinet wil het inkomen verhogen, de kosten van het levensonderhoud terugdringen en de economische kracht van Bonaire, Sint Eustatius en Saba vergroten. Het sociale zekerheidsstelsel wordt ‘gemoderniseerd’. De schuldhulpverlening wordt ‘geïntensiveerd.’ De onderstand (de rijksbijdrage voor Caribische Nederlanders die niet rond kunnen komen) wordt verhoogd naar 55 procent van het wettelijk minimumloon.

---

Aanvulling (20-09-2018): Een persvoorlichter van Vluchtelingenwerk Nederland laat daags na de presentatie van de begroting aan Binnenlands Bestuur weten dat Vluchtelingenwerk Nederland ‘bezorgd’ is over de toereikendheid van het budget dat de rijksoverheid beschikbaar stelt voor taalonderwijs voor statushouders. De eerdere uitlating van adjunct-directeur Jasper Kuipers (In het artikel: ‘Wel is Kuipers blij met de structurele financiën die voor de taalvaardigheid van nieuwkomers zijn vrijgemaakt’) berust op een misverstand.