Wat willen partijen met jeugdzorg?

Hoe staan de deelnemende partijen tegenover een eigen bijdrage? Moeten bepaalde onderdelen overgeheveld worden naar het rijk? En wat te doen met de specialistische jeugdzorg? De standpunten van tien (grote) politieke partijen op een rij.

Hervormingsagenda Jeugd

Het CDA, D66, GroenLinks-PvdA en VVD scharen zich achter de Hervormingsagenda Jeugd. D66 noemt als enige partij ook het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming, dat samen met de Hervormingsagenda ‘de basis’ vormt voor ‘het verder versterken van de jeugdzorg.’ Hoewel GroenLinks-PvdA naar eigen zeggen ‘haast’ wil maken met het doorvoeren van de hervormingsplannen, moet dat in de toekomst anders gaan. Bij jeugdzorghervormingen wil de partij van Frans Timmermans een jongerenberaard organiseren dat een ‘zwaarwegend advies’ geeft.

BBB, FVD, PvdD, PVV en SP reppen geen woord over de agenda waarover de zogenoemde vijfhoek – cliëntenorganisaties, professionals, aanbieders, gemeenten, rijk – dit jaar een akkoord heeft bereikt. NSC is de enige partij die zo z’n bedenkingen heeft, en schrijft in het verkiezingsprogramma ‘de kritiek van de Raad van State en de Algemene Rekenkamer’ te volgen. Volgens laatstgenoemde gaan de verantwoordelijk bewindspersonen er onterecht van uit dat de Hervormingsagenda alle grote en nijpende problemen in de jeugdzorg zullen oplossen. De Raad van State zei in april dat de overheid keuzes moet maken om het stelsel (ook financieel) houdbaar te houden.

Eigen bijdrage jeugdzorg

Het is een heet hangijzer: de eigen bijdrage in de jeugdzorg. Demissionair staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS) ziet de invoering nog steeds als een optie. Opvallend genoeg is zijn eigen partij, de ChristenUnie, hier tegen. Ook GroenLinks-PvdA wil dat de eigen bijdrage van tafel gaat. De andere partijen willen hun vingers niet branden aan dit gevoelige onderwerp. Alleen het CDA zegt in haar verkiezingsprogramma dat het ‘eerlijker’ is om voor veelvoorkomende lichte hulpvragen ‘een gemaximeerde inkomensafhankelijke bijdrage te vragen’.

Leeftijd Jeugdwet

Veel partijen willen de leeftijdgrens van 18 jaar versoepelen. Als het aan GroenLinks-PvdA, D66 en PvdD ligt krijgen jongeren, als ze het zelf willen, jeugdzorg tot hun 21e. De laatste twee partijen zeggen expliciet dat de jeugdhulp vanaf achttien jaar geleidelijk wordt afgebouwd. Het CDA noemt geen leeftijd en spreekt enkel over het ‘versoepelen’ van de leeftijdsgrens in de Jeugdwet. NSC is eveneens wat terughoudend, en stelt alleen dat verlengde jeugdhulp tot 23 jaar in alle gemeenten tot de mogelijkheden moet behoren. Overigens wil GroenLinks-PvdA de leeftijdgrens in het Jeugdfonds Sport en Cultuur eveneens verhogen naar 21 jaar.

Specialistische jeugdzorg

In hun verkiezingsprogramma’s laten partijen vooral zien hoe ze de specialistische jeugdzorg willen inrichten. De BBB is van mening dat de specialistische jeugd-GGZ ‘een eigen spoor’ moet zijn om naar op te schalen vanuit de lokale teams, los van het regionaal veiligheidsteam. De partij is vóór de inrichting van expertise behandelcentra met een evenredige geografische spreiding. Meervoudig specialistische hulp moet voor iedereen in de eigen regio bereikbaar zijn, aldus de partij van Caroline van der Plas.

D66 maakt onderscheid tussen weinig en veel voorkomende jeugdzorg. Voor het eerste moet op landelijk niveau gezorgd worden voor een dekkend aanbod; de vaker voorkomende zorg kan op regioniveau worden geregeld. D66 acht het van belang dat gemeenten binnen een regio niet vrijblijvend samenwerken op het gebied van kinderbescherming, gesloten jeugdhulp en pleegzorg.

NSC stelt dat de noodzakelijke transformatie van (hoog)specialistische jeugdzorg naar zo ambulant mogelijke zorg een ‘langdurig (financieel) commitment van gemeenten’ vergt. Om deze transitie kans van slagen te geven is volgens NSC landelijke sturing nodig. Ook de SP en GroenLinks-PvdA zien meer heil in een grotere rol voor de rijksoverheid. De partij van Lilian Marijnissen wil dat de financiële verantwoordelijkheid voor de specialistische jeugdzorg bij het rijk komt. GroenLinks-PvdA vindt dat het regionaal en ‘soms’ nationaal moet worden geregeld.

Rijk of gemeenten?

Moet jeugdzorg een rijkstaak worden of een gemeentetaak blijven? De meeste partijen kiezen voor een mix. Alleen FVD wil de decentralisatie van de jeugdzorg volledig terugdraaien. Het gros kiest voor een recentralisatie van (hoog)-specialistische jeugdzorg. Maar welke bestuurslaag (financieel) verantwoordelijk wordt voor deze complexe zorg, daarin verschillen de partijen van mening. De SP wijst naar de nationale overheid, GroenLinks-PvdA naar de regio en ‘soms’ het rijk, en NSC prefereert provinciale inkoop. D66 wil dat hulp aan slachtoffers van huiselijk geweld, seksueel geweld en kindermishandeling op landelijk niveau wordt ingekocht als complexe jeugdhulp.

Andere partijen zijn hier in hun verkiezingsprogramma niet duidelijk over. Het CDA vindt dat het rijk vooral oog moet houden voor ‘voldoende financiën’. De PvdD deelt dat standpunt, en voegt daaraan toe de verschillen tussen gemeenten in aanbod en kwaliteit ‘onaanvaardbaar’ te vinden.