Participatiewet voorlopig funest voor Wsw-wachtlijsters

De invoering van de Participatiewet heeft nog weinig goeds opgebracht voor de Wsw-doelgroep, concludeert het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Die doelgroep komt sinds 2015 zelfs moeilijker aan een baan, weet die minder lang vast te houden en heeft vaker een uitkering.

Tegenovergestelde bereikt

Daarmee is met de Participatiewet tot nu toe het tegenovergestelde bereikt van hetgeen dat de bedoeling was; namelijk een inclusievere arbeidsmarkt waarin mensen met een arbeidshandicap makkelijker en duurzamer aan de slag komen en in zo weinig mogelijk gevallen een uitkering nodig hebben. Het SCP-onderzoek is uitgevoerd onder mensen die op 31 december 2014 een Wsw-indicatie hadden, maar op de wachtlijst stonden. Deze 11.000 zogeheten ‘wachtlijsters’ raakten bij de sluiting van de Wsw per 2015 hun indicatie kwijt en kwamen onder de Participatiewet en het UWV-doelgroepenregister voor de banenafspraak te vallen. Volgens het SCP is die groep representatief voor de Wsw-doelgroep.

Kans op baan fors afgenomen

Volgens het SCP zijn de kansen van de wachtlijsters om binnen twee jaar een baan te vinden fors afgenomen. Terwijl die kans vóór de invoering van de Participatiewet nog half om half was, is die inmiddels gekrompen naar dertig procent. Voor Participatiewet hadden mensen met een bijstandsuitkering óf een Wajong-uitkering én een Wsw-indicatie een grotere kans om aan een baan te komen dan uitkeringsgerechtigden zonder indicatie. Dat verschil is volgen de onderzoekers inmiddels verdwenen.

Minder Wsw’ers houden baan vast

Wie al een baan vindt, haalt in bijna de helft van de gevallen het volgende jaar niet. Voorheen had 65 (2010) tot 77 (2013) procent het volgende jaar nog steeds dezelfde baan. Het hoge cijfer van 2013 lag er echter ook aan dat Sw-bedrijven er veel aan deden om ervoor te zorgen dat baanvinders hun werk en indicatie konden behouden na het begin van 2015.

Meer Wajonguitkeringen

Het percentage uitkeringsgerechtigde Wsw’ers dat werkt steeg afgelopen jaren; van de wachtlijsters die in 2014, 2015 en 2016 een baan hadden, ontving 63 procent tegelijkertijd ook een uitkering. Van de groep die tussen 2010 en 2013 aan het werk ging, kreeg 58 tot 60 procent een uitkering. De stijging in de uitkeringsafhankelijkheid komt volgens het SCP door het toenemende aantal wachtlijsters met een Wajong-uitkering. Het aantal bijstandsontvangers ligt al jaren redelijk constant rond de 17 procent.  

Beschut werk nauwelijks van de grond

SCP-onderzoekster Maroesjka Versantfoort zegt dat ze wel verwacht had dat de invoering van de Participatiewet op de kortste termijn averechtse effecten kon hebben, maar had deze omvang van die effecten niet verwacht. Het afnemen van de baankansen wijt zij aan het feit dat gemeenten er nauwelijks in slaagden in 2015 en 2016 het beschut werk van de grond te krijgen. ‘Dat er nieuwe doelgroepen voor gemeenten zijn bijgekomen speelt daarin ook mee’, aldus Versantfoort.

Uitkeringsafhankelijkheid blijft waarschijnlijk stijgen

Zij verwacht dat de uitkeringsafhankelijkheid van de doelgroep blijft stijgen. ‘Je ziet dat de baanvinders uit de doelgroep vooral tijdelijke banen, oproepbanen en uitzendwerk vinden. Gezien de trend richting verdere flexibilisering van de arbeidsmarkt denk ik dat er een verdere toename in deeltijdwerk zal plaatsvinden en daarom meer uitkeringsafhankelijkheid.’ Desgevraagd laat zij weten dat zij verwacht dat die toename versnelt als loondispensatie binnen de Participatiewet wordt ingevoerd, zoals het kabinet wil.