Rechter drukt voor het eerst noodknop schulden in

De rechtbank Rotterdam heeft als eerste een aanvraag voor een breed moratorium op schuldeninning toegewezen. Eind maart werd hardop gevreesd dat het instrument een dode letter is.

Schuldstabilisatie

Het breed moratorium houdt in dat schuldeisers een schuldenaar 6 maanden lang met rust moeten laten zodat de groei van de schulden tot een halt wordt gebracht. Een dossier kan na stabilisatie regelingsrijp gemaakt worden door schuldhulpverleners. Het instrument werd ongeveer 2 jaar geleden ingevoerd met het Besluit breed moratorium. Doordat het instrument voor schuldhulpverleners erg bewerkelijk is, kwam het tot voor kort slechts tot drie aanvragen. Die werden vervolgens allemaal door de rechter afgewezen. Redenen voor afwijzing waren dat aanvragen geen schuldstabilisatie als doel hadden, dat de beslagvrije voet te laag was om de vaste lasten te betalen (er kan dan geen sprake zijn van stabilisatie), of dat er nog geen contact was geweest tussen schuldhulpverlening en de schuldeisers.

Onjuiste beslagvrije voet

In de zaak die vrijdag diende, besloot de rechter dat de aanvraag, ingediend door de Kredietbank Rotterdam, aan alle voorwaarden voldeed én dat de omstandigheden een afkoelingsperiode zowel noodzakelijk als proportioneel maakten. Doorslaggevend lijkt te zijn dat de deurwaarder van twee schuldeisers een onjuiste beslagvrije voet hanteerde bij het loonbeslag. Daardoor bleven de schuldenaren nieuwe schulden maken en kwamen zij dus niet aan afbetalen toe. Meerdere pogingen van de schuldenaars om in overleg met de deurwaarder tot een juiste beslagvrije voet te komen, draaiden op niets uit. De rechter oordeelde zodoende dat het in belang van de schuldenaren, de uitvoering van de schuldhulpverlening én de gezamenlijke schuldeisers is om een breed moratorium als uiterst redmiddel toe te wijzen.

Perspectief

Uiteraard woog mee dat alle procedurele stappen correct zijn doorlopen door de Kredietbank Rotterdam. Alle benodigde stukken zijn overlegd, en alle schuldeisers zijn aangeschreven met het verzoek om de hoogte van hun vorderingen op te geven. Omdat de schuldenaren bij toepassing van de (juiste) beslagvrije voet hun vaste lasten kunnen betalen is er bij een moratorium ook perspectief op schuldstabilisatie. Dat de schuldenaren zich sinds hun toelating tot de schulddienstverlening aan al hun verplichtingen hebben gehouden, werd niet weersproken. Ook is er voor hen budgetbeheer opgestart. Het verweer van de schuldeisers- dat zij al 3 jaar op hun geld wachtten, dat de schuldenaren hen zouden hebben misleid en dat een van de schuldeisers een strafrechtelijke veroordeling zou hebben gehad – werd door de rechter van tafel geveegd.

Win-win-win-situatie

Marco Florijn, voorzitter van de NVVK, reageert verheugd op de uitspraak van de Rotterdamse rechtbank. Een woordvoerder van de NVVK noemde het breed moratorium in maart juist nog een ‘dode letter’. Florijn: ‘Dat een breed moratorium nu is toegewezen vind ik mooi en ook heel prettig. De rechter heeft een goede afweging gemaakt tussen de belangen van de schuldeisers, schuldenaren en de schuldhulpverlening waardoor er sprake is van een win-win-win-situatie. Dat de deurwaarder in kwestie een onjuiste beslagvrije voet hanteerde, was ten nadele van alle partijen.’ Florijn heeft het idee dat de rechter in deze zaak de geest van de wet heeft gevolgd ‘en niet alleen een procesmatig afvinklijstje heeft afgewerkt.’ Florijn is nog steeds kritisch over het aantal voorwaarden waar een aanvraag aan moet voldoen. ‘Tot nu toe zorgden die ervoor dat het breed moratorium weinig zin had en één zwaluw maakt nog geen zomer.’

Niet bij voorbaat afgezien uit pessimisme

Ook deelt Florijn een pluim uit aan de Rotterdamse Kredietbank (die overigens is aangesloten bij de NVVK). ‘Er is hier heel gedegen een dossier opgebouwd en de schulddienstverleners hebben goed gekeken naar de middelen die zij tot hun beschikking hebben.’ Florijn complimenteert de medewerkers ervoor dat zij niet uit pessimisme bij voorbaat hebben afgezien van het indienen van een aanvraag. ‘Rotterdam bewijst dat het wél kan en dat schuldhulpverleners in staat zijn snel en zuiver te handelen.’ Daarnaast laat de uitspraak volgens Florijn zien dat het breed moratorium niet per definitie nadelig is voor schuldeisers.

Langer traject

Juridisch expert schuldhulpverlening Corinne Berhitu (Stimulansz) signaleerde in maart dat het breed moratorium tot dan toe nog niets had uitgehaald. ‘Ik heb de uitspraak even naast mijn checklijst van voorwaarden gehouden, en de aanvraag voldoet keurig aan alle voorwaarden. ‘Alle benodigde stukken waren er, alle andere paden waren al bewandeld en er waren verder geen afwijzingsgronden’, aldus Berhitu. Ook volgens haar heeft het gedrag van de deurwaarder in deze zaak een belangrijke rol gespeeld. ‘Daarop wordt ook niet teruggekomen in het verweer’, voegt zij daaraan toe. Dat de schuldenaren op 1 juli zijn toegelaten tot de schulddienstverlening en dat het breed moratorium op 19 juli al is uitgesproken vindt Berhitu erg opmerkelijk. ‘Het kan haast niet anders dat daar een langer traject aan is voorafgegaan.’

Van Ark: nog niet sleutelen

Recentelijk werden er naar aanleiding van de berichtgeving door Binnenlands Bestuur Kamervragen over het breed moratorium gesteld aan staatssecretaris Tamara van Ark (Sociale Zaken en Werkgelegenheid, VVD). Zij weigerde in de reactie daarop om al te gaan sleutelen aan het breed moratorium. De staatssecretaris is van mening dat gemeenten vaker aanvragen moeten indienen en dat er dan pas meer kan worden gezegd over de mate waarin het instrument effectief is.