Wijkteams moeten ‘strakker’ en efficiënter

De jongste loot aan de stam van zakelijke dienstverlener Facilicom, Incluzio, wil de gemeentelijke markt veroveren. Het bedrijf wil in de wijken de benodigde zorg, welzijn en dienstverlening geïntegreerd gaan uitvoeren. Gemeenten lijken vooralsnog de kat uit de boom te kijken. Schiedam gaat het als eerste voor een jaar proberen.

Zenuw geraakt

Het nieuws dat het familiebedrijf zich op de markt van zorg en welzijn wilde begeven, sloeg begin dit jaar in als een bom. ‘We hebben ontzettend veel reacties gekregen; zowel positieve als negatieve. Ons verhaal heeft in ieder geval een zenuw geraakt’, vertelt Peter de Visser, algemeen directeur van Incluzio.

Ontkokeren cruciaal

‘De kern van ons verhaal is dat je als gemeente en/of zorginstelling de bezuinigingen alleen kunt opvangen als wordt gekeken naar effectiviteit van de activiteiten in samenhang.’ De overheveling van taken van rijk en provincie naar gemeenten (Wmo, jeugdzorg, werk) gaat gepaard met fikse budgetkortingen. ‘Efficiency en effectiviteit wordt steeds belangrijker.’ En hoewel ‘samenhang’ en het principe van ‘een gezin-een plan-een regisseur’ het mantra is in decentralisatieland en sociale wijkteams als paddenstoelen uit de grond schieten, is het in de ogen van De Visser een gemiste kans als alleen wordt gekozen voor afstemming en coördinatie en niet voor daadwerkelijk integreren op uitvoerend niveau. ‘Als de verkokering in stand blijft, heeft coördinatie alleen niet veel effect.’

Generalisten

‘Bij veel gemeenten is het sociale wijkteam met name een coördinerend orgaan, waarin iemand vanuit de gemeente samen met bestaande instellingen het zorgaanbod gaat coördineren. Wij zeggen dat je niet moet coördineren, maar integreren.’ Een ander nadeel van de sociale wijkteams die nu worden opgezet, is volgens De Visser dat men zegt generalisten nodig te hebben, maar dat eigenlijk – vanuit verschillende disciplines − specialisten bij elkaar worden gezet zonder dat de onderliggende verkokerde financiering wordt aangepakt. De Visser: ‘Gemeenten zeggen nu eigenlijk: we laten die specialistische organisaties in stand en gaan het generalistisch werken organiseren en coördineren. In onze ogen moet het juist andersom.’

Wijkbedrijven

‘Wil je die omslag maken, dan moet je in onze ogen een generieke organisatie maken en op uitvoerend niveau integreren. Wij willen de verkokering aanpakken en de versnippering in die wijk oplossen. Vanuit nieuwe wijkbedrijven die wij starten, werken verschillende professionals samen.’ Het gaat wat Incluzio betreft om zowel de eerstelijnszorg, de wijkverpleegkundige zorg, welzijn, maatschappelijke ondersteuning en de begeleiding naar werk of participatie.

Productieprikkels

In de ideale situatie die De Visser voor ogen heeft, komen de verschillende professionals bij Incluzio – in een wijkbedrijf – in dienst. ‘In de huidige sociale wijkteams zitten productieprikkels van de deelnemende bedrijven en instellingen.’ Leden van het wijkteam, zoals een persoonlijke begeleider of welzijnswerker, moeten immers omzet draaien voor hun werkgever. Zij kijken met een zeker eigenbelang naar de hulpvrager. Dat nieuwe (wijk)bedrijf maakt vervolgens met de gemeente en zorgverzekeraar afspraken over budget en te behalen resultaat. Het maakt volgens De Visser dan ook niet uit welk ‘potje’ (Wmo, Zorgverzekeringswet, etc.) het geld komt.

Publiek-private samenwerking

Schiedam is een van de eerste gemeenten die met Incluzio in zee gaat, maar wel op een eigen, op maat gesneden variant. ‘We zochten een partner die goed is in het organiseren en faciliteren’, stelt wethouder Mario Stam (wijkteams, participatiewet, PvdA). Daarnaast wil ook Schiedam vanuit een geïntegreerde aanpak haar wijkteams inrichten. Onlangs zijn de handtekeningen gezet onder een publiek-private samenwerking. Incluzio gaat, voor de duur van een jaar, de wijkteams faciliteren op het gebied van logistieke en organisatorische processen. Alle bestaande aanbieders blijven medewerkers leveren die de sociale wijkteams vormen. Dat is, voor alle helderheid, een duidelijk en voor Schiedam een belangrijk verschil met de uiteindelijke ambitie van Incluzio.

Randvoorwaarden

De gemeente Schiedam experimenteert al een krappe twee jaar met wijkteams. In oktober 2012 werd, als pilot, met het wijkteam Nieuwland gestart. Vorig jaar oktober volgde een evaluatie. ‘Daaruit bleek dat we als gemeente niet zo goed zijn in het faciliteren van de randvoorwaarden.’ Daarvoor is nu Incluzio aangetrokken. ‘Zij gaan voor ons de huisvesting organiseren, de ict inregelen en nemen de werving en selectie van de wijkteams voor hun rekening.’ Het loskomen van wijkteamleden van hun eigen organisatie lukt in Nieuwland ‘aardig’, stelt Stam. Het declareren van uren en de indicatievraagstelling zijn af en toe lastig. Over dat soort zaken gaat Incluzio zich ook buigen.

Pilot

Voor Incluzio is Schiedam de eerste gemeentelijke wijkteampartner. Volgens De Visser hebben ook andere gemeenten belangstelling getoond. Hij hoopt dit jaar in een aantal andere gemeenten een pilot te kunnen starten.

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 15 van 15 augustus