Privatiseren of ont-privatiseren?

Prima initiatief van de Eerste Kamer: er is immers al veel te doen geweest rondom de gevolgen van overheidsdiensten die zijn geprivatiseerd. Het moet dus ook niet moeilijk zijn om een aantal organisaties te vinden die zijn geprivatiseerd: De NS, de PTT, energiebedrijven… en UWV.

Pardon? UWV? Geprivatiseerd? Toch maar even zekerheidshalve de (wettelijke) taken langsgelopen. UWV verstrekt maandelijks aan ruim 1,2 miljoen personen een inkomen. Dat inkomen wordt op tijd verstrekt en volgens de rechtmatigheideisen van de Minister van Sociale Zaken. UWV beoordeelt jaarlijks ruim 80.000 mensen op hun mogelijkheden tot werk en hun recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering. UWV helpt mensen om weer aan het werk te komen: in 2011 vonden ruim 270.000 weer een baan met hulp van UWV. UWV beheert de loongegevens van ruim 8 miljoen werknemers en verwerkt daarvoor maandelijks ruim 12 miljard gegevens.

Private taken? Integendeel, deze taken zijn zo publiek als maar kan! Waarom dan UWV als onderwerp vooreen onderzoek naar privatisering? Goede lezing leert dat het in het Parlementair onderzoek van de Eerste Kamer gaat om de privatisering van de re-integratiediensten. Die zijn inderdaad geprivatiseerd. Maar deze nuance verdwijnt al snel in de vaart van de berichtgeving. Ook de Volkskrant gaat hierin mee: “UWV zou beter gaan werken als het op afstand van de overheid werd geplaatst.” Hier is toch echt sprake van een geschiedkundige omissie: UWV is ontstaan, nadat staatssecretaris Hoogervorst uiteindelijke oordeelde dat juist de ingezette privatisering van de uitvoeringsinstellingen een onwenselijke weg bleek. Hij “ont-privatiseerde” deze taak en richtte een volledig publieke instelling op, het Uitvoerings-instituut Werknemersverzekeringen, waarvan de directie rapporteert aan de minister van SZW.

En de klachten, waar het bij de commissie ook nog wel ’s over gaat? Het klopt, zoals de Volkskrant stelt, dat de klachten over UWV tot 2004 toenamen. Gevolg van de privatisering of, zoals de Volkskrant stelt, “de toegenomen ondoorzichtigheid”? Nee, gevolg van het feit dat de totstandkoming van UWV in 2002 een megafusie betrof van vijf uitvoeringsinstellingen, ieder met hun eigen systemen. In totaal moest UWV meer dan 900 ict-systemen “aan elkaar knopen” en is het vanaf 2002 begonnen dit aantal systemen fors terug te dringen en te uniformeren. Dit zal nog jarenlang ‘business as usual’ zijn .

Met succes? Zeker wel. Ook al is het bij 7,7 miljoen klantaanvragen per jaar is onvermijdelijk dat er wel ’s wat fout gaat. Daarvoor zijn bij UWV uitstekend geoutilleerde Bezwaar- en Beroepscommissies en klachtenprocedures. Feit is dat WW-aanvragen nu binnen vier weken leiden tot betaling van een uitkering; dat was vroeger acht weken. Feit is tevens dat het aantal klachten, bij meer dan een miljoen uitkeringsbeslissingen, is gedaald tot onder de 10.000. Feit is dat de klant in tevredenheidsonderzoeken aan UWV het rapportcijfer 7 toekent. Feit is dat UWV vorig jaar een prijs heeft gekregen van de VN voor innovatie in publieke dienstverlening. Kortom. Naast de gevolgen van privatiseren verdienen de gevolgen van ‘ont-privatiseren’ de aandacht. Goed om even bij stil te staan.

Bruno Bruins, UWV