Wmo: dit zeggen de verkiezingsprogramma’s

Basiswoningen voor daklozen, basisbanen voor oud-mantelzorgers, of het volledig schrappen van de eigen bijdrage. Politieke partijen komen met allerhande voorstellen om de Wmo te hervormen, mantelzorgers te ontlasten en dakloosheid te bestrijden.

‘Indicatiecircus’

Sommige partijen hebben grote plannen. Zo is de BBB bereid om de Wmo 2015 aan te passen zodat gemeenten leren van elkaars lokale initiatieven tegen eenzaamheid. De partij van Caroline van der Plas wil eveneens een einde maken aan het ‘indicatiecircus’. Als een zorgprofessional een blijvende beperking vaststelt, vervalt de jaarlijkse indicatiestelling voor de Wmo. ‘Er dient op landelijk niveau een plafond te komen in de huishoudelijke hulp, andere Wmo-zorg en de wijkverpleging. En intensieve begeleiding wordt weer gecontracteerd’, is te lezen in het verkiezingsprogramma. De partij verwacht hiermee de kosten te verlagen.

Gemeentelijk basispakket

Net als de BBB vindt de PvdD hervormingen wenselijk. De partij van Esther Ouwehand wil dat de zorg die kwetsbare ouderen thuis nodig hebben alleen nog vanuit de Zorgverzekeringswet en de Wmo 2015 wordt georganiseerd. De Wet langdurige zorg (Wlz) komt te vervallen. Wmo-zorg wordt bij voorkeur kleinschalig aangeboden en is in elke gemeente gelijkwaardig: welke zorg je kan ontvangen, mag niet afhangen van de gemeente waarin je woont. Bij dat laatste sluit de SP zich aan. De socialisten pleiten daarom voor de invoering van een gemeentelijk basispakket voor onder meer de huishoudelijke zorg, begeleiding, dagbesteding en respijtzorg. Bij verhuizing naar een andere gemeente mogen de hulpmiddelen worden behouden.

Zorgfondsen

Als het aan GroenLinks-PvdA ligt, worden zorg, preventie en het sociaal domein veel nadrukkelijker aan elkaar verbonden. In de buurten en wijken moet meer worden ingezet op ‘brede gezondheid’, bijvoorbeeld door het opzetten van brede gezondheidscentra. De inzet moet deels uit zorgfondsen en deels door gemeenten gefinancierd worden, onder andere vanuit de Wmo.

Geleidelijke overgang

Andere partijen erkennen dat het anders moet, maar maken in hun verkiezingsprogramma’s minder duidelijk hoe ze dat willen doen. D66 snapt dat kwetsbaren de zorg krijgen die zij nodig hebben, maar vindt ook dat gemeenten aan die zorgbehoefte moeten kunnen voldoen. De financiering van de Wmo moet worden herbezien, maar de partij van Rob Jetten licht verder niets toe. Het CDA zet hoofdzakelijk in op een meer geleidelijke overgang voor jongeren van 18 jaar en ouder.

Beschermd wonen

Op GroenLinks-PvdA en CDA na reppen de meeste partijen geen woord over beschermd wonen. Eerstgenoemde wil dat alle gemeenten evenredig bijdragen aan de huisvesting van mensen die uitstromen uit beschermd wonen. Het CDA is van plan om meer gemengde woonconcepten voor deze doelgroep te realiseren.  

Mantelzorgondersteuning 

Over mantelzorgondersteuning zijn veel partijen het eens: die moet beter. Zo maken NSC en D66 zich hard voor meer bekendheid van de bestaande regelingen, en wil CDA initiatieven voor ‘zorgmaatjes’ aanmoedigen om mantelzorgers te ontlasten. Als steun in de rug voor huishoudens waarin iemand langdurige, intensieve zorg nodig heeft en mantelzorg krijgt, wil D66 een pilot voor automatische inkomenssteun zonder verdere verantwoording. ‘Hier behoeft het geen verdere controle dat het gezin intensieve mantelzorg verleent of zorg inkoopt en dus kan, als de budgethouder dat wil, de steun automatisch geleverd worden in plaats van het pgb’, schrijft de partij in haar verkiezingsprogramma.

Sollicitatieplicht

Meer partijen vinden dat mantelzorgers door hun werk er financieel niet op achteruit mogen gaan. Deze werkzaamheden mogen niet leiden tot boetes (SP) en geen gevolgen hebben op het ontvangen van een uitkering (NSC en GroenLinks-PvdA). En wat PvdD betreft wordt de sollicitatieplicht voor werklozen die mantelzorg verrichten afgeschaft. Ook het CDA vindt dat mensen die vanuit een pgb zorg verlenen aan een familielid na overlijden van dat familielid niet in armoede terecht mogen komen. Er moet hulp komen ‘om betaald werk of een basisbaan te krijgen na het verlenen van mantelzorg’, proponeren de christendemocraten.

Mantelzorgwoningen

Steeds vaker overwegen mantelzorgers en verzorgden om in elkaars directe nabijheid te wonen. Al is het maar tijdelijk. De meeste partijen pogen invulling te geven aan die wens. Bijvoorbeeld dat het makkelijker wordt om ouderen dicht bij hun volwassen kinderen te laten wonen door tijdelijke woonunits te plaatsen, meent NSC. Of kangoeroewoningen, die op elk perceel waar voldoende ruimte is mogen worden gerealiseerd. De BBB ziet dat wel zitten en neemt het op in de Omgevingswet. CDA is op dit terrein ambitieus en komt met een ‘nationaal plan’ voor de bouw van hofjes voor ouderen, mantelzorgwoningen, ‘een nieuwe vorm van het vertrouwde bejaardentehuis’, en woonvormen voor mensen met een beperking. FVD verwacht dat ‘generatiewoningen’, waarin het contact tussen ouderen en jongeren kan worden versterkt, ook nuttig zijn voor mantelzorgers.

Maatschappelijke opvang en dakloosheid

Er bestaat een opvallende eensgezindheid over de oorzaak van dak- en thuisloosheid: de woningnood. Zo schrijft de PVV dat hierdoor het aantal ‘economisch daklozen’ toeneemt. ‘Dat zijn mensen met een baan en een inkomen, maar zonder een woning. Van ellende slapen zij soms zelfs in een ijskoude auto of bij vrienden of familie op de bank’, aldus de partij van Geert Wilders. Ook de BBB zegt oog te hebben voor mensen die dakloos zijn geworden door het woningtekort.

Basiswoningen

Dat vraagt om actie. Zo wil de VVD dat dakloze mensen een flexwoning kunnen krijgen. Net als GroenLinks-PvdA houden de liberalen vast aan de doelstelling van nul daklozen in 2030. In de tussentijd wil GroenLinks-PvdA ‘kwalitatieve en toegankelijke opvang’ garanderen, ook voor (arbeids)migranten. De partij richt zich, net als D66, op het Finse voorbeeld van Housing First, en wil fors investeren in de bouw van basiswoningen voor daklozen.

Huisdier

Ondertussen moet de opvang op orde blijven. De SP wil dat gemeenten in samenwerking met het rijk een sluitend vangnet maken voor de opvang van dak- en thuislozen en plekken voor begeleid wonen. In elke gemeente moeten voldoende slaapplaatsen komen en de ‘onnodige bureaucratie’ die de hulp aan daklozen belemmert, zoals het zelfredzaamheidscriterium, moet worden beëindigd, meent PvdD. ‘Bij slecht weer en kou’, zo schrijft de partij, ‘mag een huisdier nooit een weigeringsgrond vormen voor opvang van de dakloze’. BBB komt met een opmerkelijk voorstel: bereid de jacht op ganzen uit ‘ten behoeve van mensen die het nodig hebben, zoals bijvoorbeeld voedselbanken en daklozenopvang.’

Eigen bijdrage Wmo

Dit jaar besloot het huidige kabinet om de inkomensafhankelijke eigen bijdrage te verbreden naar alle Wmo-voorzieningen waar nu het abonnementstarief voor geldt. Als het aan D66 ligt, blijft dat zo. Die partij vindt een inkomensafhankelijk eigen bijdrage voor de Wmo ‘gerechtvaardigd’. ‘Kwetsbare ouderen met een laag inkomen willen we op deze manier zoveel mogelijk ontzien’. GroenLinks-PvdA doet er nog een schepje bovenop: mensen met een laag inkomen of een levensbrede en levenslange beperking hoeven helemaal geen eigen bijdrage voor Wmo-hulp te betalen. SP ziet helemaal niks in een eigen bijdrage in de Wmo. Die wordt, zo verwacht de partij, ‘overbodig’ wanneer gemeenten voldoende middelen hebben voor hun zorgtaken.