Van der Burg staat ondanks chaos achter besluiten derdelanders

Staatssecretaris Eric van der Burg vindt niet dat hij verkeerd heeft gehandeld rondom het stopzetten van de opvang van derdelanders. Dat schrijft hij in antwoorden op Kamervragen door D66 en Volt. Nadat het kabinet besloot de tijdelijke bescherming voor derdelanders uit Oekraïne ontstond er chaos en onduidelijkheid bij gemeenten. Sommige derdelanders werden al uit de opvang gezet. Inmiddels is duidelijk dat ze toch mogen blijven, ten minste totdat het Europees Hof uitspraak heeft gedaan.

Groepenbeleid

Toch blijkt uit de antwoorden van de demissionair staatssecretaris geen berouw om de gang van zaken. Hoewel het een wens van het kabinet is om minder groepenbeleid te voeren, maar juist te kijken naar de individuele situatie binnen asielprocedures gaat dit in dit geval niet op volgens Van der Burg. De derdelanders, mensen afkomstig uit Oekraïne maar met een andere nationaliteit, hadden slechts een tijdelijke bescherming die van rechtswege eindigt.

Juridische toets

Volt en D66 zijn van mening dat het kabinet door consequent vooruit te lopen op gerechtelijke uitspraken heeft gezorgd voor chaos in de uitvoering ‘waardoor gemeenten meermaals niet wisten wat er van hen wordt verwacht’. Van der Burg ontkent dat. Het kabinetsbesluit om de bescherming voor derdelanders te beëindigen is door juristen van het ministerie getoetst, schrijft hij. Vervolgens heeft de Raad van State bevestigd dat het tijdelijk verblijfsrecht voor derdelanders zou eindigen op 4 maart 2024.

'Oordeel was helder'

‘Dit oordeel van de hoogste rechter in Nederland was helder en ik hoopte daarmee op rust en duidelijkheid voor alle betrokkenen. Op basis van deze uitspraak van de Afdeling heeft de IND terugkeerbesluiten genomen’, aldus Van der Burg. Daarop volgde diverse beroepen bij rechtbanken waarin derdelanders gelijk kregen. Daarna stelde zowel de Rechtbank Amsterdam als de Raad van State naar het Europees Hof met een verzoek om verduidelijking, met als uiteindelijk gevolg dat de derdelanders voorlopig toch mogen blijven. Dat had Van der Burg niet kunnen voorzien, zegt hij zelf.

Gemeenten wilden eerder duidelijkheid

Wat als tegengewicht voor het verhaal van de staatssecretaris moet worden opgemerkt is dat gemeenten al in 2022, en nogmaals een jaar voordat de chaos over de beëindiging van de opvang uitbarstte, om opheldering vroegen bij het kabinet. In juli vorig jaar trad de VNG zelfs naar buiten met de opmerking dat zij ‘onrust en onveiligheid’ vreesde bij het verdwijnen van de juridische bescherming van de derdelanders.

Ook waarschuwing over rechtszaken

Ook werd toen al expliciet gesproken over de juridische procedures die door derdelanders waren gestart tegen hun dreigende uitzetting en die later zo belangrijk bleken. De VNG benadrukte namelijk dat gemeenten geen handelingsperspectief hadden zolang er geen jurisprudentie was vanuit die rechtszaken. Die voorspelling kwam inderdaad uit, toen rechters meermaals die zaken in het voordeel van de derdelanders beslisten.