Na september geen bekostiging derdelanders

Demissionair staatssecretaris Eric van der Burg heeft gemeenten een informatiepakket gestuurd met daarin een handelswijze rondom het verplichte vertrek van circa 2.900 derdelanders in september. De VNG riep het demissionair kabinet een week geleden op om duidelijkheid te verschaffen over de kwestie. Vanaf 4 september krijgen de ontheemden een vertrektermijn van 28 dagen. Daarna bekostigt het rijk niks meer, en worden gemeenten geadviseerd de politie in te schakelen wanneer iemand weigert te vertrekken.

Geen gehoor

Derdelanders, die na de start van de oorlog met Rusland zijn gevlucht naar Nederland maar geen Oekraïens staatsburgerschap hebben, moeten vanaf 4 september Nederland verlaten of zich melden bij de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) om de reguliere asielprocedure te doorlopen. De mensen die asiel aanvragen hebben recht op opvang bij het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) en worden gefaseerd overgeplaatst naar een opvanglocatie. Het grootste deel van de groep derdelanders (naar schatting 2.900 van de 4.600 personen) geeft echter geen gehoor aan dat besluit van het rijk.

Vertrektermijn

Het lijkt er volgens Van der Burg niet op dat zij de komende weken nog anders gaan besluiten. Hierdoor ontstaat er een situatie waarin deze aanzienlijke groep in een klap onrechtmatig in Nederland verblijft, in opvanglocaties waar de gemeente verantwoordelijk voor is. De staatssecretaris laat nu weten dat gemeenten in de twee weken vóór 4 september van het COA en de IND te horen krijgen wie definitief vertrekt en wie een asielprocedure wenst te doorlopen. De IND legt daarbij een vertrektermijn van 28 dagen op. Daarna volgt misschien wel de grootste opgave.

Uitzetting

Want hoe ga je om met een ontheemde die weigert te vertrekken? Het rijk adviseert gemeenten allereerst om de vertrektermijn niet te hanteren voor derdelanders die aangeven niet vrijwillig te zullen vertrekken. In die overgangsperiode tot hun vertrek mogen gemeenten nog opvang bieden, maar wanneer derdelanders geen blijk geven van een aanstaand vertrek zouden ze er goed aan doen direct in te zetten op een uitzetting. Dit gaat via de politie, de Koninklijke Marechaussee en de Dienst Terugkeer en Vertrek.

Politie inschakelen

Wanneer een derdelander die geen recht meer heeft op opvang weigert te vertrekken kan er volgens Van der Burg sprake zijn van huisvredebreuk. In dit geval kan de gemeente aangifte doen. Wanneer gesprekken met de betrokkene tot niets leiden adviseert het rijk om de politie in te schakelen. Wanneer de politie een vreemdeling aanhoudt voor een strafbaar feit en blijkt dat deze geen vertrektermijn meer heeft en niet rechtmatig in Nederland verblijft, volgt zij hierbij de reguliere politieprocessen. In het uiterste geval kan de gemeente ontruiming afdwingen via de civiele rechter.

Financiering stopt

Na de 28 dagen vertrektermijn hanteert het rijk een harde lijn. ‘Wanneer gemeenten na het aflopen van de vertrektermijn onverplicht opvang blijven aanbieden aan derdelanders zonder rechtmatig verblijf, vangen zij zonder wettelijke grondslag vreemdelingen op die Nederland moeten verlaten. Dit zou er mogelijk toe kunnen leiden dat ook andere vreemdelingen die geen recht op opvang hebben zich tot de gemeente wenden’, aldus Van der Burg. De kosten voor deze opvang worden niet meer vergoed door het rijk. Tot 28 dagen na 4 september betaalt het rijk wel alles.