Liever failliet dan onnodige onder-toezicht-stellingen

Dat was een hele goeie en dappere uitspraak in het Parool van afgelopen dinsdag van mede-columnist Erik Gerritsen. Het ‘verdienmodel’ van Bureau Jeugdzaken (waar Erik baas van is in de regio Amsterdam) is gestoeld op uithuisplaatsingen en ondertoezichtstellingen.

Dat heeft de perverse werking, dat als je je werk goed doet, je wordt afgestraft met minder geld. Erik’s mensen kijken steeds meer naar de context (school, gezin) van het kind en het kan zomaar zijn dat uithuisplaatsing of OTS niet nodig is. Iedereen blij. Deze methode hanteren mijn collega’s ook: kijk naar het geheel rondom het kind en je voorkomt zwaardere problemen c.q. duurdere zorg. Ook wij worden ‘afgestraft’ door financiers die wel de behandeling van dat ene kind willen betalen maar niet dat wat nodig is eromheen. Penny wise pound foolish.

Wij zeggen dus, net als Erik: liever als instelling ‘ten onder’ dan onnodige of onnutte zorg verlenen, alleen omdat dat betaald wordt. In de ‘gewone’ gezondheidzorg werkt het ook pervers: kind komt met gebroken pols bij de dokter. Dokter behandelt pols, klaar. Kind komt later weer, met gebroken voet. Dan ga je toch liever kijken wat er aan de hand is? Onveilige inrichting van het huis? Vader aan de drank met losse handen? Verwaarlozing kind dat dan maar aandacht trekt met breuken? Als je dat goed oppakt, voorkom je dat het kind eindeloos terugkomt bij dokter of ziekenhuis. Maar nee, zegt zorgverzekeraar: dokter mag alleen gebroken pols behandelen en daar staan X minuten voor, de rest doet ie maar in zijn vrije tijd. Enfin.

Mooiste voorbeeld van impact van omgeving op kinderen: in Amerika was er begin jaren ’90 een giga daling van criminaliteit. De politie sloeg zich op de borst, want eindelijk wierp hun harde aanpak vruchten af, ha! Iemand ging het eens dieper uitzoeken. En wat bleek: door een rechterlijke uitspraak 20 jaar eerder (1973) werd abortus toegestaan. Als een vrouw een kind niet wil, heeft ze daar een goede reden voor: te jong, arm, geen man, slecht huwelijk, het eigen leven is te ingewikkeld. Gevolg van de uitspraak: giga daling van tienermoeders en arme moeders. Feit: als iemand crimineel wordt, begint dat omstreeks zijn 20e jaar. Feit: armoede in de jeugd en eenouder-gezin zijn dé twee factoren die het sterkst bijdragen aan een criminele toekomst van een kind. Precies de factoren voor een vrouw om geen kind te willen. Het was de legalisatie van abortus die op den duur leidde tot de daling van criminaliteit. Lees ‘Freakonomics’ van Steven Levitt en Stephen Dubner. Erg leuk boek.

Mechtild Rietveld

Meer columns van Mechtild Rietveld leest u hier.