ESB: ‘lerarentekort is een allocatieprobleem’
Tussen regio's zijn er kleine verschillen als het gaat om het lerarentekort, de echte verschillen zijn er op schoolniveau.
Een analyse van Economisch Statistische Berichten (ESB) wijst uit dat het lerarentekort vooral op schoolniveau verschilt en niet zozeer op gemeentelijk niveau. Veel van het huidige beleid, bijvoorbeeld dat het rijk focust op de G5 (Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Utrecht en Almere), maar lastig te verdedigen.
Verhouding stabiel
Hoewel het lerarentekort een groeiend probleem lijkt is de verhouding tussen het aantal leerlingen en leraren in het primair onderwijs tussen 2006 en 2021 stabiel gebleven. Het aantal leraren nam de afgelopen 10 jaar wel af, maar het aantal leerlingen ook. Gemiddeld heeft 1 docent 18 leerlingen. Wat wel is veranderd, is de toename van ondersteunend personeel. Scholen hebben meer onderwijsassistenten en ander ondersteunend personeel aangetrokken.
Investeringen G5
Uit het onderzoek van ESB blijkt daarnaast dat er regionale verschillen zijn als het gaat om het aantal leerlingen per leraar. Tekorten doen zich voornamelijk voor in het midden van het land en in delen van Limburg. Het rijk heeft in de periode 2020 tot 2024 80,7 miljoen in de G5 geïnvesteerd om lerarentekorten aan te pakken, maar daar was gemeentebreed dus juist geen sprake van een hoog aantal leerlingen per leraar. De cijfers in de grote steden zijn gemiddeld te noemen.
Verschilt per school
In plaats daarvan vond ESB dat verschillen zich op een lokaal niveau veel meer manifesteren. De ene school binnen een gemeente kan zat docenten hebben, terwijl ze een straat verderop met grote tekorten kampen. Dat is in Amsterdam bijvoorbeeld heel sterk het geval. Daar hebben sommige scholen meer dan 25 leerlingen per leraar, terwijl andere scholen minder dan 15 leerlingen per leraar hebben.
Allocatieprobleem
‘Er bestaan dus voornamelijk lokale verschillen, waardoor het lastig is om te spreken over ‘tekortgemeenten’. Bijna iedere gemeente beschikt over scholen met zowel minder als meer docenten dan landelijk gemiddeld’, zo concludeert ESB. Het duidt volgens de onderzoekers op een allocatieprobleem: leraren worden niet altijd ingezet waar ze het hardst nodig zijn.
Concurrentie
Een mogelijke van de scheve verdeling lijkt de onderlinge concurrentie tussen scholen. Het Nederlandse onderwijssysteem biedt scholen grote vrijheid in organisatie en onderwijsmethodiek, wat leidt tot verschillen in aantrekkelijkheid voor personeel. Succesvolle scholen trekken relatief gemakkelijk leraren aan, waardoor de verschillen alleen maar groter worden.
Dat komt doordat we niet een blik leraren hebben dat naar behoefte wordt aangewend.
En het lijkt appels met peren vergelijken. Ik neem aan dat die extra miljoenen in de zwarte steden ergens in zijn gaan zitten. Bijvoorbeeld hogere salarissen.