Hervormingsagenda voor sociale zekerheid en inkomen

Het kabinet start een hervormingsagenda voor sociale zekerheid, toeslagen en inkomstenbelasting. Dat staat in het Regeerprogramma dat vanmiddag openbaar is gemaakt. Het rijk moet de inkomensbasis goed gaan regelen, zodat mensen voor hun inkomen niet afhankelijk zijn van gemeentelijke minimaregelingen.

Drie doelen

De hervormingsagenda krijgt drie doelen. Inkomensondersteuning moet zekerheid bieden en makkelijk te begrijpen zijn. Meer werken moet lonen en de marginale druk moet omlaag. Dat laatste is volgens het kabinet niet mogelijk zonder een hervorming van het inkomens- en fiscale domein.

Plannen

Niet alle plannen zijn nog concreet gemaakt, maar een aantal zaken wel. Zo wil het kabinet de huurtoeslag lineair afbouwen en wordt de kinderopvangtoeslag vervangen door een nieuw stelsel van financiering waarbij de overheid direct betaalt aan kinderopvangorganisaties. Om hoge terugvorderingen en betalingsproblemen te voorkomen, gaat het kabinet voorstellen om niet langer met terugwerkende kracht toeslagen aan te passen als gevolg van besluiten over kinderbijslag of verblijfsstatus. Ook wil het kabinet onderzoeken wat de consequenties zijn als de kostendelersnorm van verschillende sociale zekerheidswetten zoals de participatiewet wordt aangepast of afgeschaft.

Niet alles deze regeerperiode

Minister Eddy van Hijum ligt toe: Mensen zien door de bomen het bos niet meer, vaak vragen ze zelfs toeslagen waar ze recht op hebben helemaal niet aan. Ook de uitvoeringsorganisaties hebben veel problemen om in dit stelsel de mensen goed te helpen. Daarom zetten we de eerste belangrijke stappen om ons stelsel van sociale zekerheid te vereenvoudigen.' Overigens valt uit het regeerprogramma ook op te maken dat het kabinet de hervormingen niet allemaal nog deze regeerperiode kan doorvoeren.

Eerdere aanbevelingen

De plannen van het kabinet zijn overigens niet helemaal nieuw. De Commissie sociaal minimum deed vorig jaar al soortgelijke aanbevelingen over inkomenszekerheid. ‘Gemeenten zijn de bezemwagen achter tekortschietend rijksbeleid’, was één van de typeringen. Het kabinet Schoof gaat dus verder met deze aanbevelingen. Wel moet er ruimte blijven voor maatwerk, aldus het Regeerprogramma. ‘Gemeenten en dienstverleners moeten ruimte hebben voor maatwerk in bijzondere situaties, bij wijze van sluitstuk.’

Alternatieven

Dat vooral het toeslagenstelsel aan een hervorming toe is was ook bij het vorige kabinet al bekend. Dat kabinet wilde de toeslagen volledig afschaffen in reactie op de toeslagenaffaire, maar het juiste alternatief is nog niet gevonden. Er is geen perfect alternatief, benadrukte het toenmalige kabinet ook. Er zal altijd een uitruil zijn tussen zekerheid, tijdigheid, gerichtheid en eenvoud. Het kabinet Schoof heeft het nu over ‘(gedeeltelijke) vervanging van heffingskortingen, aftrekposten en toeslagen door inkomensonafhankelijke toelagen en andere belastingtarieven’.