Herdenken om de saamhorigheid.
Het lijkt wel als of het aantal herdenkingenrituelen door de jaren steeds meer toeneemt en professionaliseert. Kijk maar: het aantal stille tochten is de laatste jaren erg toegenomen, inclusief een ondersteunende stichting met een lieveheersbeestje als logo.
En in Harmelen, om maar eens een ander voorbeeld te noemen, willen de bewoners zelfs een monument oprichten voor een treinramp die 50 jaar geleden heeft plaatsgevonden. Het oprichten van een slavernijmonument in 2002, meer dan honderd jaar na de afschaffing, past ook in deze trend. En de herdenking van de Tweede Wereldoorlog op 4 mei blijft onverminderd in de belangstelling staan. Het lijkt zelfs wel of naarmate een gebeurtenis verder weg is, de ‘herdenkingsbehoefte’ toeneemt. Waar komt deze toegenomen behoefte aan herdenken vandaan?
Laten we eens kijken naar de topper onder de herdenkingsrituelen, namelijk die van de Tweede wereldoorlog, op 4 mei. Waarom zouden mijn kinderen en ik juist die oorlog willen herdenken? Wij hebben die niet meegemaakt en het is voor ons net zo’n gebeurtenis als WO I, of de verschrikkingen in de Sovjet Unie onder Stalin, of in China onder Mao. Dat waren per slot van rekening grotere drama’s dan WO II, gemeten in aantallen slachtoffers. En is, meer recent, de Rwandese genocide in 1994 waar zo’n 800.000 Tutsi's en gematigde Hutu's in een periode van 100 dagen zijn vermoord, niet net zo erg als wat er in de Tweede Wereldoorlog is gebeurd?
Toch houden we de herdenking van WO II actief in stand. Er is bijvoorbeeld onlangs een prachtige website (http://www.wo2online.nl/) geopend die ‘streeft naar een zo compleet mogelijk overzicht van beschikbare, maar vooral betrouwbare kennis over de Tweede Wereldoorlog’. Waarom richten we in Nederland niet zulke sites in over WO I, de Sovjet Unie, China, Rwanda?
De onverminderde aandacht voor WO II en de daaruit voortvloeiende behoefte aan het herdenkingsritueel op 4 mei heeft natuurlijk te maken met het feit dat die oorlog zo diep heeft ingegrepen in Nederland, terwijl die andere gebeurtenissen zich buiten onze grenzen hebben afgespeeld.
Dat roept de vraag op of we wel echt WO II herdenken op 4 mei (en tijdens al de andere herdenkingsbijeenkomsten) en uit die gebeurtenis blijvend lessen willen trekken, of dat we WO II louter herdenken omdat die ons als natie heeft getroffen – ook al zijn we daar zelf niet bij geweest. Dat laatste is natuurlijk het geval. Want de oorlogen en genocides die ná WOII hebben plaatsgevonden, laten zien dat de mensheid niet veel van WOII heeft geleerd. Het ‘leren van lessen’ kan niet de reden zijn dat we WOII zo intensief blijven herdenken.
Het gaat volgens mij veel meer om het gevoel van saamhorigheid dat de jaarlijkse herdenking oproept. Het gevoel onderdeel te zijn van Nederland. Of, bij andere herdenkingen, van een groep, bijvoorbeeld Surinamers, of slachtoffers van hetzelfde ongeluk. We organiseren herdenkingsrituelen omdat we ergens bij willen horen.
Misschien is het goed meer aandacht te geven aan de gevoelde behoefte aan saamhorigheid. En wat minder aan gebeurtenissen die al zo lang geleden hebben plaatsgevonden.
Paul Lensink
Met de herdenking van WOII, maar ook van (hoewel ik tegenwoordig vind dat dit te pas en te onpas wordt gehouden) de stille tochten, en dan spreek ik even uit eigen denken, hoop ik dat er een stukje bewustwording bij de jeugd van tegenwoordig komt wat geweld, maar ook bepaalde opvattingen voor gevolgen kan hebben. Hier vind ik overigens een grote taak weggelegd bij de ouderen/volwassenen om de jeugd hiervan bewust te maken. Daar stel ik me tegenwoordig overigens wel veel vragen bij als ik kijk naar de toename van geweld en het steeds meer ontbreken van respect, waarden en normen bij de jeugd. Ik vind het persoonlijk te betreuren dat de ouders zo weinig noodzaak zien in een goede betrokken houding bij wat hun eigen kinderen doen en ondernemen, bij de denkbeelden die bij hen leven, om bespreekbaar te maken waarom zij de dingen doen die zij doen en de wijze waarop zij hier uiting aan geven. De volwassenen van tegenwoordig zijn mijns inziens veel te veel bezig met de eigen vormgeving en inhoud, waardoor er steeds meer excessen gaan ontstaan.
Het is goed dat we herdenkingsmomenten hebben, echter ik ben wel van mening dat degenen die hier opvoedkundig iets mee zouden moeten, deze momenten niet alleen moeten zien als vrije tijd!
Onze jeugd IS onze toekomst - veel inzicht toegewenst!