Jaarlijks 8,5 miljard betalen of 3 miljard kwijtschelden?

Grote gemeenten geven 32 procent meer geld uit aan schuldhulpverlening dan vijf jaar geleden. Ook geven gemeenten steeds meer huishoudens met hogere inkomens toegang tot armoederegelingen, soms tot wel 150 procent van het minimumloon.

Conservatieve inschatting

Dat blijkt uit onderzoek van Pointer (KRO-NCRV) onder 32 gemeenten met meer dan 100.000 inwoners. Schulden zorgen voor stress, verminderde arbeidsproductiviteit en hogere zorgkosten. De kostenpost voor het managen van deze gevolgen van problematische schulden werd eerder deze zomer bekend na onderzoek van Panteia, Hogeschool Utrecht en het Nibud in opdracht van het rijk: zeker 8,5 miljard per jaar. Dat bedrag was nog een ‘conservatieve inschatting’ en een ‘stevige onderschatting’,  want niet alle kosten zijn in geld uit te drukken en sommige zaken zijn buiten beschouwing gelaten. En de kosten voor het managen van schulden worden dus voor een groot deel ‘afgewenteld op de samenleving’.

3 miljard aan schuld

En daarmee zijn de schulden nog niet eens opgelost. Pointer signaleert dat het aantal huishoudens met problematische schulden zelfs stijgt. Ook merkt het programma op dat de totale waarde van het aantal schulden een stuk lager is: in totaal staat er 3 miljard euro aan schuld uit. ‘8,5 miljard betekent bijna 500 euro per Nederlander. Dat is mesjogge’, zegt Arjan Vliegenthart, directeur van het Nibud in de vanaf vandaag te beluisteren podcast ‘De schuldigen’ van KRO-NCRV, met daarin verhalen van mensen met schulden en hun ervaringen met de schuldhulpverlening.

Verantwoordelijkheid mensen zonder schulden

In de podcast wordt de ongemakkelijke vraag gesteld: wat is de verantwoordelijkheid van mensen zónder schulden in de schuldenproblematiek? Waarom betalen we liever miljarden in plaats van het probleem op te lossen? De meeste mensen krijgen immers schulden doordat ze hun baan verliezen, ziek worden of een scheiding te verwerken krijgen. Dingen die iedereen kunnen overkomen. Toch is de houding vaak: eigen schuld, dikke bult. En die houding tegenover mensen met schulden kost ons ‘schokkend veel geld’.

Schulden kwijtschelden

We zouden het schuldenprobleem niet meer als een individueel probleem moeten zien, maar als een maatschappelijk probleem, zeggen Arjan Vliegenthart, Albert-Jan Kruiter, directeur van het Instituut Publieke Waarden, en lector armoedeinterventies Anna Custers (Hogeschool van Amsterdam) in de podcast. ‘Het grote probleem van de komende jaren is het tekort aan personeel. Ik weet bijna zeker dat het gros van die maatschappelijke kosten van schulden zit in arbeidsuren. Als je dat omrekent betekent dat 121.000 fte’, aldus Kruiter. Hij stelt daarom voor om de 3 miljard euro aan schulden kwijt te schelden, zodat deze mensen banen kunnen vervullen op cruciale terreinen, zoals onderwijs, politie of de zorg.