Gemeenten vrezen hulpvraaggolf door strengere zzp-controles

Gemeenten maken zich zorgen over een mogelijke toename van zelfstandigen die na 1 januari aankloppen bij hun helpdesks. Dat zegt het Instituut Midden- en Kleinbedrijf (IMK). Door strengere controles op schijnzelfstandigheid zullen sommige zzp’ers moeite hebben om het hoofd boven water te houden. Gemeenten verwachten daardoor een grotere vraag naar ondersteuning, zoals via de Bijstand voor zelfstandigen. Het IMK waarschuwt voor een verwarrende situatie waarin verschillende overheden tegenstrijdige definities van ondernemerschap hanteren.

Onzeker

Het IMK zegt de laatste weken dagelijks tientallen vragen van bezorgde zzp’ers en werkgevers te ontvangen. Ze willen meer weten over de controles op schijnzelfstandigheid die de Belastingdienst vanaf 1 januari gaat uitvoeren. Volgens het IMK durven veel werkgevers geen zzp’ers meer in te huren omdat ze bang zijn voor boetes. Zelfstandigen maken zich juist zorgen dat ze geen opdrachten meer krijgen. Vooral mensen die lang voor één opdrachtgever werken voelen zich onzeker, stelt het instituut.

Bijstand

Een van de meest opvallende ontwikkelingen is dat het IMK de afgelopen maanden steeds meer telefoontjes krijgt van verontruste gemeenten. Zij vrezen dat er na 1 januari veel zelfstandigen naar hun helpdesks komen omdat ze minder verdienen. Omdat het volgens de fiscus geen ondernemers zijn, zullen opdrachtgevers naar verwachting hen minder werk geven. Vervolgens moeten gemeenten deze zzp’ers mogelijk te hulp schieten. Bijvoorbeeld via de Bijstand voor zelfstandigen (Bbz), die zelfstandige ondernemers kunnen aanvragen als ze (tijdelijk) weinig inkomen hebben.

Discussie

IMK-directeur Michiel Hordijk meent dat we afsteven op een ‘bizarre’ situatie: ‘De ene overheidsinstantie zal straks mogelijk een individu niet als ondernemer zien en de andere tegelijkertijd weer wel’. Hordijk verwacht dat het even gaat duren voordat dit zich heeft uitgekristalliseerd. ‘Het jaar 2025 wordt het jaar van de discussie over de definitie van ondernemerschap’, denkt hij.

Signalen

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) erkent dat het een probleem kan worden als de Belastingdienst zzp’ers als werknemers gaat beschouwen en deze zelfstandigen bij de gemeente aankloppen. ‘Maar hoe groot dat probleem kan worden kunnen wij niet inschatten. Wij krijgen daar vooralsnog geen signalen over van gemeenten’, zegt een woordvoerder van de VNG.

Gevolgen

De koepel weet evenmin of zzp-contracten worden omgezet naar reguliere dienstverbanden. Volgens de VNG is het vooral de taak van het ministerie van Sociale Zaken om de gevolgen te onderzoeken en hierover met gemeenten van gedachten te wisselen.