‘Heel veel klussen is gewoon een vaste baan’

‘Voor deze aanvraag geldt een inwerkperiode van twee weken tegen nultarief. Bij een aanbieding dient u hier akkoord voor te geven.’ Deze zin in een vacature van Rijkswaterstaat deed nogal wat stof opwaaien. zzp'ers voor niets laten inwerken komt in het bedrijfsleven vooral bij ICT-ers nog wel eens voor. Vakbonden vinden dat de overheid een voorbeeldfunctie heeft en ver van deze praktijken moet blijven. Het FNV gaat nog een stapje verder. ‘Deze zzp'ers doen meestal zoveel klussen voor dezelfde opdrachtgever, die zouden gewoon een baan aangeboden moeten krijgen’.

Overheid grote opdrachtgever

Nederland telt volgens het CBS inmiddels ruim 1 miljoen zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) en dat aantal blijft stijgen. Het gaat hierbij om personen waarvoor het de hoofdbaan is. Als ook mensen worden meegeteld waarvoor zzp-schap een bijverdienste is, dan ligt dit aantal nog hoger. Gemiddeld hebben zzp'ers zo’n 10 procent minder inkomen dan collega’s in vaste dienst.  De overheid is een grote opdrachtgever van zzp'ers. De vakgebieden variëren van ICT-ers, communicatiemedewerkers, adviseurs etcetera.

Ongelijke onderhandelingspositie
Daarom moet de overheid blijk geven van goed opdrachtgeverschap, vindt Josien van Breda, directeur FNV Zelfstandigen, ‘En daar hoort normaal betalen voor de gewerkte uren bij’, vindt ze. ‘Het is voor zelfstandigen natuurlijk een volstrekt ongelijke onderhandelingspositie, je hebt niet zoveel in te brengen. Overigens is dat in andere landen heel anders geregeld, daar mogen zzp'ers zich verenigen en normale voorwaarden zoals collectieve tarieven afdwingen. In Nederland is dat al een tijd geleden verboden door de Autoriteit Consument en Markt omdat dat verboden prijsafspraken zouden zijn. Maar dit zijn vaak zelfstandigen die hetzelfde werk doen als de vaste medewerkers, dat verbod is achterhaald’.

Onbehoorlijk bestuur

Als je niet akkoord gaat met een onbetaalde inwerkperiode dan heb je simpelweg geen werk. Van Breda vraagt zich af of een dergelijk voorstel überhaupt juridisch houdbaar is. ‘Ik vind het van den gekke dat een opdrachtgever je eerst voor niets laten werken en dan kijken of het bevalt. En dat van publiek geld. Het klinkt als een onrechtmatige daad, maar of dat in een rechtszaak overeind blijft weet ik niet. Het is in elk geval een klassiek voorbeeld van onbehoorlijk bestuur en slecht opdrachtgeverschap’.

Vaste baan
Marco Ouwehand van FNV Overheid vindt ook dat ingehuurde zelfstandigen normaal betaald zouden moeten worden, zelfs conform de cao van de collega’s in dienst met vergelijkbaar werk.  Zzp'ers inhuren is een verhullende term, is zijn overtuiging. ‘Mijn ervaring is dat zzp'ers toch wel vaak bij dezelfde opdrachtgever worden ingehuurd. En als het structureel is van aard is, dan moet jou gewoon een baan worden aangeboden.’ Ouwehand heeft vaker signalen gekregen dat Rijkswaterstaat zich op deze manier schuldig maakt aan in zijn ogen ontduiking van de cao. ‘Heel veel klussen is gewoon een baan, het maakt niet uit of daar een of meerdere partijen tussen zitten. De overheid heeft te maken met ketenaansprakelijkheid en is uiteindelijk gewoon verantwoordelijk’.