Zorgen over term ‘kansrijke asielaanvragen’

Een nieuwe wet moet het voor kansrijke asielzoekers makkelijker maken om in Nederland te werken. De vier grootste gemeenten zijn enthousiast, maar hebben ook zorgen. Zij vrezen dat het onderscheid tussen ‘kansarm’ en ‘kansrijk’ zal leiden tot veel onduidelijkheid en vertraging, waardoor werkgevers mogelijk nog terughoudender worden om asielzoekers in dienst te nemen. Migratie-experts vinden de terminologie verwarrend en voorspellen juridische procedures.

Stilzitten

De Wet verbetering toegang arbeidsmarkt nieuwkomers moet het voor kansrijke asielzoekers makkelijker maken om in Nederland te werken, en voor werkgevers om hen aan te nemen. Zo wordt wettelijk vastgelegd dat asielzoekers niet meer beperkt worden in de tijd dat ze mogen werken. Voorheen mochten zij slechts 24 weken per jaar werken, maar die beperking is volgens de Raad van State in strijd met het Europees recht. De hoogste algemene bestuursrechter zette een jaar geleden een streep door die eis. Daarnaast wordt de wachtperiode voor kansrijke asielzoekers verkort van zes maanden naar één maand na hun aanvraag. Zo hoeven ze niet stil te zitten in afwachting op hun verzoek.

Uitkering

Het initiatiefwetsvoorstel van Tweede Kamerlid Anne-Marijke Podt (D66) wordt met veel belangstelling en enthousiasme ontvangen door de vier grootste gemeenten (G4). ‘Als mensen moeten wachten met werken zorgt dat voor inactiviteit die later moeilijk te doorbreken is. Bereid mensen niet voor op een uitkering, maar op de arbeidsmarkt’, schrijven Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht in hun reactie op het voorstel.

Terughoudend

Maar er zijn ook zorgen. Dat zit ‘m in het categoriseren van asielzoekers in ‘kansarm’ en ‘kansrijk’. De vier grote steden vrezen dat het onderscheid zal leiden tot veel onduidelijkheid en vertraging, waardoor werkgevers mogelijk nog terughoudender worden om asielzoekers in dienst te nemen. Als er toch onderscheid wordt gemaakt tussen kansrijke en kansarme asielaanvragen, dan vindt de G4 het een risico als dit alleen op basis van de nationaliteit en het inwilligingspercentage van het land gebeurt. De gemeenten roepen op om te kijken of er – naast nationaliteit – nog andere factoren kunnen worden meegenomen in het bepalen van ‘kansrijk’ of ‘kansarm’.

Duiding

De grote steden krijgen hierin bijval van wetenschappers van het Centrum voor Migratierecht, onderdeel van de Radboud Universiteit in Nijmegen. De term ‘kansrijke asielaanvragen’, die in de wet wordt geïntroduceerd, vraagt volgens hen om uitleg. ‘Het begrip ‘kansrijke asielaanvraag’ als zodanig bestaat niet in de EU-regelgeving en is een nationaalrechtelijke kwalificatie’, stellen de deskundigen. Lidstaten mogen asielaanvragen die waarschijnlijk gegrond zijn (dus kansrijk) voorrang geven, maar in de EU-regels wordt deze categorie niet genoemd als het gaat om toegang tot de arbeidsmarkt. 

Hard hoofd

In juni schreef toenmalig minister van Sociale Zaken Karien van Gennip (CDA) dat het waarschijnlijk ‘juridisch haalbaar’ is om te differentiëren tussen kansarm en kansrijk binnen de kaders van de herziene Opvangrichtlijn. De drie wetenschappers hebben er een hard hoofd in. ‘In onze ogen roept deze terminologie verwarring op, wat zal leiden tot juridische procedures’, aldus de experts.