G40: vergemakkelijk arbeidsparticipatie asielzoekers

Het huidige opvangsysteem voor asielzoekers is niet ingericht op vroege participatie van kansrijke asielzoekers. Dat stelt de G40, het netwerk van veertig (middel)grote steden. Het samenwerkingsverband roept het rijk op om arbeidsparticipatie voor asielzoekers te vergemakkelijken.

Verblijfsvergunning

Als asielzoekers vertraagd toegang krijgen tot training en werk, wordt het later moeilijker voor hen om succesvol te integreren wanneer ze een verblijfsvergunning krijgen. Het leidt bovendien tot verminderd welzijn en het verlies van vaardigheden, constateert Platform31. De kennisorganisatie deed in opdracht van de G40 onderzoek naar de mogelijkheden voor arbeidsparticipatie van asielzoekers. Het rapport richtte zich op de kansen en belemmeringen voor asielzoekers om werk te vinden, nadat eind 2023 de 24-weken-beperking om te werken verviel.

Oekraïense ontheemden

Weliswaar neemt de arbeidsparticipatie van asielzoekers toe, maar nog niet tot op het niveau waarop bijvoorbeeld Oekraïense ontheemden aan het werk zijn. Asielzoekers hebben door het ontbreken van een duidelijk beleid ongelijke kansen op begeleiding en werk, zowel in vergelijking met andere groepen als ten opzichte van elkaar.

Wachten

Bijna 23.000 asielaanvragers zouden betaald kunnen werken. Met de huidige wachttijden in de asielprocedure zouden zij tussen de zes en vijftien maanden kunnen werken. Door toegangsbeperkingen tot de arbeidsmarkt bestaat deze periode voor de meesten echter uit wachten op een beslissing over hun asielaanvraag.

Verhuizen

De administratieve problemen, lange wachttijden en onzekere opvang- en huisvestingssituatie maken het lastiger om aan het werk te gaan, aldus de onderzoekers. Nog afgezien van de (veel langere) wachttijden rondom de asielaanvraag zelf, en het vaak tussentijds moeten verhuizen naar andere opvanglocaties. Als asielzoekers werken, is dat meestal parttime, laaggeschoold werk waarvoor geen of weinig ervaring nodig is. De banen sluiten vaak niet aan bij hun werkervaring, opleiding en affiniteit.

Werkvergunning

Verder komt uit het onderzoek naar voren dat het rijk een belangrijke partij is om voorwaarden te scheppen. Denk aan het verkorten van de verplichte wachttijd voor het aanvragen van een werkvergunning, en het sneller verstrekken van werkdocumenten. De G40-gemeenten vinden het dan ook ‘hoopvol’ dat het kabinet van plan is om asielzoekers beter te helpen met het vinden van werk, en de obstakels hiervoor wil wegnemen. ‘Dit biedt gezamenlijke kansen’, zeggen de (middel)grote steden.