TSD: ‘Gemeenten: maak werk van innovatie’

Om de gedecentraliseerde taken Jeugd, Wmo2015 en de Participatiewet binnen de beschikbare (lagere) budgetten op te pakken, hebben gemeenten gekort op het tarief en in mindere mate op volume. De verbinding tussen Wmo, Jeugd en de Participatiewet wordt nog weinig gemaakt en innovatie komt mondjesmaat van de grond, concludeert de Transitiecommissie Sociaal Domein (TSD). 

Kinderschoenen

Met een nieuwe inkoopronde voor de deur moeten gemeenten nu echt werk maken van innovatie, stelt de TSD in haar tweede rapportage Duurzaam partnerschap en standaarden: basis voor transformatie. ‘De transformatie staat nog in de kinderschoenen.’ Door het aflopen van het wettelijke verplichte overgangsrecht en de zorgcontinuïteit krijgen gemeenten meer mogelijkheden om maatwerk te gaan bieden, meent de TSD. Die kans moeten gemeenten aangrijpen om snel kaders en ruimte van de nieuwe inkoopronde vast te stellen. Het zou volgens de TSD een ‘gemiste kans’ zijn als de huidige Wmo-contracten zonder meer worden verlengd. Ook de Transitie Autoriteit Jeugd (TAJ) waarschuwde onlangs dat het inkoopproces in 2016 mogelijk weinig vernieuwend zal verlopen. De TSD en de TAJ hameren op het belang van ‘lokale en regionale dialoog waarbij vanuit een gedragen toekomstvisie wordt gewerkt aan manieren om ‘de weg er naar toe’ in te vullen’.

Bestuurlijk aanbesteden

De TSD dringt er bij gemeenten op aan het inkoopproces nu te starten. Inkoopteams moeten multidisciplinair zijn ingericht en bestuur, beleid en uitvoering moeten ‘goed met elkaar in verbinding staan’, beveelt de TSD aan. Bestuurlijk aanbesteden biedt volgens de commissie tijdens het inkoopproces ruimte voor dialoog. ‘Zowel gemeenten als zorgaanbieders geven aan dat partnerschap vraagt om differentiatie en moed om over de eigen schaduw heen te stappen. Verschillende opgaven vragen om verschillende vormen van partnerschap; soms bieden langdurige contracten uitkomst, maar soms juist korte; soms open, soms gesloten. Er is geen blauwdruk’, aldus de rapportage. Volgens de TSD zal vooral aan de kant van gemeenten ‘kennis en kunde moeten worden ontwikkeld’. Zorgaanbieders moeten in de nieuwe inkoopronde kennis van de lokale praktijk en oog voor de brede opgave hebben, niet productie gestuurd willen werken en integrale arrangementen aanbieden.

Harmonisatie

Gemeenten en aanbieders hebben behoefte aan harmonisering aan de ‘achterkant’ van het proces, zoals registratie facturering en de monitoring van de voortgang, noteerde de TSD op basis van gesprekken in het land. In de ogen van de TSD is het wenselijk dat ontwikkelde systemen zoals iWMO voor gegevensuitwisseling overal gebruikt gaan worden. Daarnaast moet een beperkt aantal prestatie-indicatoren worden vastgesteld en op uniforme wijze worden gerapporteerd.

Afwentelgedrag

Zorgen zijn er bij de TSD over het ‘afwentelgedrag tussen de verschillende poortwachters, waarbij burgers van het kastje naar de muur worden gestuurd’. Dat moet worden voorkomen, stelt de TSD die gemeenten, aanbieders en zorgverzekeraars oproept om ‘de samenwerking voorop te stellen in het belang van een efficiënt zorgaanbod voor de burger’.

Gecoördineerde uitvraag

De TSD roept de vijf landelijke inspecties die in het sociaal domein actief zijn op te kiezen voor één integrale benaderingswijze en een organisatievorm met een governance. Gemeenten worden dan benaderd door een vertegenwoordiging van de inspecties met dezelfde bevoegdheden en verantwoordelijkheden. Er moet met één set aan gegevens en een gecoördineerde uitvraag worden gewerkt, adviseert de TSD. Het eigenaarschap, het toezicht op de samenstelling van de set gegevens en belasting van toeleveranciers moet bij een partij worden belegd, bijvoorbeeld het ministerie van Binnenlandse Zaken.