Coördinatie goed, actie beter

Het nieuwe kabinet moet volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) een coördinerend bewindspersoon ‘sociaal domein’ krijgen. Deze bewindspersoon moet zorgen voor samenhang rond de decentralisaties werk, zorg en jeugd naar gemeenten en vaart zetten achter de overheveling van die taken.

Meest geschikte figuur: de minister van Binnenlandse Zaken (BZK). Op zich een goed idee, zo’n coördinerend bewindspersoon. Die is er echter nu ook al: minister Henk Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Als spin-inhet-web namens het kabinet nam hij onder meer het initiatief om een interdepartementale projectgroep in het leven te roepen. Daarin zaten ambtenaren vanuit SZW, BZK en de ministeries van Volksgezondheid (VWS), Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en Veiligheid en Justitie (VenJ). 

Op gezette momenten voerden zij overleg over voortgang van de verschillende decentralisaties en de samenhang daartussen. Ook boden ze een luisterend oor aan gemeenten en ondersteunden zij hen bij de integrale aanpak van werk, zorg en jeugd. In de praktijk werkte het toch net even anders.

Elk ministerie ging min of meer zijn eigen gang, en in zijn eigen tempo. Werk en zorg per 2014 naar gemeenten, jeugd per 2015. Welwillend werd geluisterd naar gemeenten die een pleidooi hielden voor ontschotting van budgetten en beleidsvrijheid; in de ogen van gemeenten nodig om het sociaal beleid in samenhang en efficiënter te kunnen organiseren. Actie bleef echter uit. Ambtenaren van het ene departement betichtten hun collega’s van andere departementen van onwelwillendheid iets te doen aan bijvoorbeeld al die schotjes tussen de verschillende ?nancieringsstromen of aan de uiteenlopende tijdpaden die een integrale aanpak bemoeilijken.

En aan de inperking van de beleidsvrijheid, tsja, dat is het pakkie-an van Kamerleden die als ware controlefreaks v oorstellen dichttimmeren. Maar toen viel het kabinet en werden de decentralisaties in de ijskast gezet. Deze worden er door het nieuwe kabinet wel weer uitgehaald en aangepast.

Nieuwe ronde, nieuwe kansen dus. Ook voor een coördinerend bewindspersoon sociaal domein. Gezien het belang van de noodzakelijke transformatie van het sociaal domein is een nieuwe poging de moeite waard. Een coördinerend bewindspersoon in de persoon van de minister van BZK werkt mogelijk beter dan een (te) betrokken minister van SZW. De minister van BZK staat wat verder van de beleidsinhoud af en kan daardoor het totale speelveld beter overzien. Veel gemeenten zijn er al lang van overtuigd dat het sociaal beleid in samenhang, ontschot en met beleidsvrijheid moet worden opgepakt. Als ‘hoeder van de lokale overheid’ kan de minister van BZK hiervoor op rijksniveau een lans breken.