Advies: wijs arbeidsmigrant vanaf dag één op rechten en plichten

Arbeidsmigranten moeten al vóór hun komst naar Nederland en daarna informatie en ondersteuning krijgen over hun rechten en plichten. Met die aanbeveling komt de Adviesraad Migratie. De Rijksoverheid en gemeenten moeten samen vaststellen over welke rechten en plichten zij geïnformeerd moeten worden.

Geen wettelijke taak

De Adviesraad Migratie stelt dat er bij zowel de Rijksoverheid als gemeenten te weinig aandacht is voor de rechten en plichten van arbeidsmigranten. Deze internationale werknemers komen doorgaans voor het eerst in contact met een gemeente wanneer zij zich inschrijven in de Basisregistratie Personen (BRP). ‘Dat moment biedt de kans hen te informeren en wegwijs te maken in de lokale samenleving’, benadrukt de adviesraad. Gemeenten hebben echter geen wettelijke taak om arbeidsmigranten hierin te begeleiden. Zij worden hiervoor ook niet structureel gefinancierd door het rijk. De inzet en aanpak van gemeenten om arbeidsmigranten te informeren en te ondersteunen verschilt enorm. De adviesraad noemt het huidige informatieaanbod dan ook ‘sterk versnipperd’.

Opnieuw het wiel uitvinden

Daarbij stemmen gemeenten onderling nog te weinig af over hoe informatie het best kan worden aangeboden. ‘De meeste gemeenten tuigen hier ieder voor zich infrastructuren voor op, en vinden dus allemaal opnieuw het wiel uit.’ Grotere gemeenten en gemeenten met veel arbeidsmigranten doen steeds meer moeite om arbeidsmigranten te informeren en te ondersteunen bij het leren kennen van hun rechten en plichten. Tegelijkertijd ontbreekt in veel gemeenten specifieke aandacht voor deze groep.

Eigen taal

Daarnaast is veel informatie nog te vaak uitsluitend beschikbaar in het Nederlands, en niet of beperkt in het Engels of in andere talen. ‘Voor arbeidsmigranten is het van belang dat gemeenten lokale informatie proactief aanbieden in de eigen taal’, merkt de adviesraad op. In combinatie met een fysieke plek waar zij terechtkunnen, maakt dit de informatie pas ‘écht toegankelijk’.

Voorlichtingsvideo’s

Niettemin gaat er ook veel goed. Meerdere zogenoemde ‘koplopergemeenten’ hebben actieprogramma’s voor arbeidsmigranten opgezet en medewerkers aangesteld die zich specifiek met dit onderwerp bezighouden. Om de informatiepositie van arbeidsmigranten te versterken, openen zij informatiepunten, verspreiden ze voorlichtingsvideo’s en organiseren ze voorlichtingsavonden en spreekuren. Meestal gebeurt dit in meerdere talen. Ook verstrekken gemeenten informatiemappen of brochures met praktische informatie over wonen, werken en leven in Nederland. In de actieprogramma’s van Rotterdam en Den Haag is het vergroten van kennis over rechten en plichten één van de onderdelen.

‘Verwarrend’

Een aantal gemeenten maakt gebruik van een app om arbeidsmigranten te informeren. ‘Dat is een manier om betrouwbare en lokale informatie te centraliseren en eenvoudig te delen’, schrijft de adviesraad. De Rijksoverheid probeert het gebruik van digitale voorzieningen waaronder apps te coördineren, maar dat is volgens de adviesraad een uitdaging: ‘Het aanbod en gebruik van verschillende apps kan voor arbeidsmigranten verwarrend werken.’ Uit gesprekken met arbeidsmigranten blijkt bovendien dat lang niet iedereen bekend is met de informatieapps van gemeenten. Ook maatschappelijke organisaties onderstrepen dit: ‘er is geen gebrek aan aanbod, maar het is de uitdaging om arbeidsmigranten op een effectieve manier te bereiken.’