'Bouw-wethouders nodig met lef en visie'

Desirée Uitzetter: ‘Naast zaken als hoge rente, oplopende bouwkosten, onvoldoende capaciteit en dalend consumentenvertrouwen zie ik een paar dingen die structureler van aard zijn. Als eerste het gebrek aan integraal beleid op de langere termijn. Bij de vorige crisis hadden we  nog grootse plannen en waren we met VINEX bezig. Nu is er onvoldoende focus op langlopende opgaven en grotere plannen. De lange adem lijkt een beetje uit; alles moet meteen worden opgelost.
Dan krijg je besluiten die onvoldoende samenhangen met, bijvoorbeeld, demografische ontwikkelingen. Mijn tweede en derde punt liggen in het verlengde daarvan. Er zijn onvoldoende uitvoeringsgerichte organisaties. We hadden ooit een goede traditie in publiek-private samenwerking. Die is behoorlijk naar de achtergrond verdwenen. De overheid zou ook zelf meer uitvoeringskennis in huis moeten hebben. Want als je meer wilt overlaten aan de markt, moet je wel weten wat je precies vraagt.
En als laatste punt: het ontbreken van lef en daadkracht bij bestuurders. Als je weinig ervaring hebt met die grotere projecten en de besluiten die daarbij horen, dan wordt er ook op bestuurlijk vlak niet doorgepakt en worden zaken tien keer opnieuw onderzocht. En dan verschuilen we ons weer achter een volgend onderzoek. Dan gaat de boel de vertraging in en wordt het allemaal heel bureaucratisch.’

‘Goed betaalbare woningen en het dure segment lopen nog steeds goed. Vooral de heel grote middengroep heeft het moeilijk, grofweg de woningen met een verkoopprijs van tussen de drie en acht ton. Ook appartementen, waar een lange looptijd aan verbonden is, gaat het moeizamer. Dat komt door de lange bouwtijd en de dubbele hypotheeklasten om die periode te overbruggen. Al kan dat afhankelijk van het lokale huizenaanbod per gemeente sterk variëren.'

‘Dat vind ik lastig om te zeggen. We zagen de verkooptijden van woningen vooral aan de randen van Nederland al snel oplopen. Op dit moment gaan allerlei woningbouwprojecten in Noord- en Zuid-Holland na een lange aanlooptijd eindelijk richting uitvoering. Stuk voor stuk projecten die het in de goede tijd makkelijk zouden hebben gered. Dat wordt nu een stuk lastiger.’

'In de vorige crisis stond onze economie er veel slechter voor. De werkloosheid liep op, mensen hadden in financieel opzicht weinig vet op de botten. Ook qua demografische vooruitzichten ging iedereen bij de  vorige crisis uit van krimpscenario’s. We hadden vanaf 2030 nauwelijks nog nieuwe woningen nodig – een geluid dat toen ook door de rijksbouwmeester en minister Blok werd verspreid. Gevolg was dat tal van buitenstedelijke gebiedsontwikkelingen werden geschrapt, waar we nog steeds de wrange vruchten van plukken. Dat ligt nu totaal anders: iedereen is ervan overtuigd dat er heel veel huizen bij moeten.
Een tweede verschil is dat we toen net de hypotheekregels hadden aangescherpt en corporaties werden aangepakt. Achteraf gezien is dat op een onhandig moment geweest. En als derde en laatste verschil: de bouwsector is nu beduidend kleiner, zowel in aantallen werkzame personen als in capaciteit. De sector is na de vorige crisis nog lang niet op de oude sterkte. En dat beeld zie je ook bij gemeenten terug.’

'Het rijk moet weer een gevoel van zekerheid bieden aan kopers van woningen. De beleggers aan boord houden waardoor die in Nederland blijven investeren – dat is voor ons als sector enorm belangrijk. Maar ook consumenten het gevoel geven dat het kopen van een woning ook op dit moment echt een goede keuze is. Bijvoorbeeld door een oplossing te verzinnen voor de dubbele hypotheeklasten waar veel kopers een tijd mee zitten.
Verder zou het rijk meer anticyclische maatregelen kunnen nemen. Wellicht door zelf te investeren in grootschalige ontwikkelingsprojecten. En oppassen dat je nu niet de verkeerde prikkels gaat uitdelen. Twee derde betaalbaar bouwen, zoals de Wet versterking regie volkshuisvesting wil, dat kun je niet van de ene op de andere dag invoeren. Dan raak je de businesscase van veel bouwprojecten. Je zult met elkaar moeten werken aan een soepele overgang.
Bovenal is van belang dat het rijk een duidelijke, breedgedragen visie neerlegt waar en hoe we de komende jaren nieuwe buurten en wijken gaan bouwen, die toekomstbestendig en bereikbaar zijn voor alle bevolkingsgroepen, zonder te verzanden in een wildgroei aan regulerend beleid.’

'Doorgaan met projecten behandelen. Goed in contact blijven met corporaties en de marktpartijen die actief zijn in je gemeente. Willen doorgronden waar het spaak loopt. En dan op maat meedenken en wellicht via tijdelijke maatregelen onderzoeken kijken wat er nog wél mogelijk is. Maar dan moeten wethouders ook voor dat beleid durven te gaan staan en het kunnen uitleggen aan de gemeenteraad. Desnoods ook marktpartijen op het matje roepen als die niet leveren. Je moet elkaar opzoeken en er samen doorheen zien te komen. En bovenal moet het gemeentebestuur werken aan een langetermijnvisie die het weer vanzelfsprekend maakt dat de gemeente bouwt aan de toekomst van haar bewoners.’