Waterschappen moeten hard werken door richtlijnen Brussel

Tweeënhalf maand na de verkiezingen heeft ruim de helft van de 21 waterschappen een coalitie gevormd en een bestuursakkoord op tafel liggen. Wie deze papieren doorneemt, ziet dat de waterschappen in de komende vier jaar voor een belangrijke periode staan. De reden hiervoor zijn Brusselse richtlijnen.

Allereerst loopt aan het eind van deze nieuwe bestuursperiode de deadline van de Kaderrichtlijn Water af, die strenge eisen stelt aan de chemische en ecologische toestand van het Nederlandse grond- en oppervlaktewater. Bovendien volgt volgend jaar de nieuwe Richtlijn Stedelijk Afvalwater, die de waterschappen ertoe dwingt hun afvalwaterzuiveringsinstallaties te vervangen of aan te passen.

Nieuwe Brusselse eisen

De grootste opgave waar Hoogheemraadschap Rijnland naar eigen zeggen voor staat, is de nieuwbouw van de zuivering Haarlem Waarderpolder, die het afvalwater schoonmaakt van 224.000 huishoudens en bedrijven. Ook de andere eigen zuiveringsinstallaties moet het hoogheemraadschap aanpassen om in 2035 te kunnen voldoen aan de nieuwe Brusselse eisen ten aanzien van de uitzuivering van fosfaat, stikstof, medicijnresten en andere microverontreinigingen. Hiervoor is een extra zuiveringstrap nodig, bijvoorbeeld een zandfilter.

De andere waterschappen staan voor dezelfde opgave, ook omdat veel zuiveringen al meer dan dertig jaar oud zijn. Een waterschap als Brabantse Delta experimenteert met de zuiveringsinnovatie ViviMag, waarmee fosfaat en ijzer terug gewonnen zou kunnen worden. Dit is een samenwerking met onder andere TU Delft.

Dat kost veel geld

Maar voldoen aan die Brusselse eisen kost veel geld. 'We zullen fors moeten investeren om de zuiveringstaak goed en effectief te blijven uitvoeren', schrijft Wetterskip Fryslân in navolging van de collega-organisaties. Alle waterschappen denken erover na of ze hun belastingheffing moeten verhogen, meer geld op de markt moeten lenen (wat duurder is geworden door de gestegen rente) en/of in Den Haag of Brussel extra subsidie aanvragen. 

Veel waterschappen benadrukken dat de waterkwaliteit in hun gebied de afgelopen jaren verbeterd is, maar nog onvoldoende om de KRW-normen te halen. Opvallend is dat Waterschap Rivierenland schrijft dat 'de KRW-systematiek ingewikkeld is en niet altijd recht doet aan de verbetering van de waterkwaliteit'.

Vlaanderen is soepeler

Waterschap Brabantse Delta op haar beurt wil in Den Haag en Brussel aandacht vragen voor de KRW-normverschillen tussen Nederland en Vlaanderen. Over deze kwestie is eind vorig jaar een rapport verschenen van adviesbureau Royal Haskoning DHV, in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Hierin staat onder meer dat 'de Vlaamse norm duidelijk soepeler is' ten aanzien van nutriënten (fosfaat en stikstof) in stromende wateren.

Gesterkt door het beleid van minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat, dat de nadruk legt op 'water' en 'bodem', eisen de waterschappen een grotere rol bij de ruimtelijke beslissingen die provincies en gemeentes nemen. Ze willen nadrukkelijk invloed op de besluitvorming. Wetterskip Fryslân wil dat de watertoets van de waterschappen een 'dwingend karakter' krijgt.

Regenwater is geen afvalwater

Veel waterschappen werken de komende jaren door aan langlopende dossiers: tegengaan van bodemdaling, versterken van dijken, vertragen van de verzilting van landbouwgebieden, beter vasthouden van zoet water, en het maken van afspraken met gemeenten om de opvang van hemelwater af te koppelen van het rioolstelsel. Dit laatste omdat regenwater geen afvalwater is, en in het gebied moet blijven.

Zware rentelasten

Een waterschap als Drents Overijsselse Delta heeft tot 2050 veel werk te verrichten in het kader van het Hoogwaterbeschermingsprogramma, met de versterking van de dijken langs de IJssel, Vecht, het Zwarte Water en het Zwarte Meer.

Maar net als het Zeeuwse waterschap Scheldestromen vorig jaar leeft bij dit waterschap 'een grote zorg' over de voorfinanciering van deze grootscheepse dijkversterking. De rentelasten moeten zelf worden gedragen, omdat een subsidie hiervoor zou ontbreken. Het waterschap wil snel een oplossing. 'Mocht dit niet tijdig lukken, dan kan het noodzakelijk zijn projecten te vertragen.'

Gehate rivierkreeften

Tot slot willen alle waterschappen dat het rijk ingrijpt ten aanzien van de Amerikaanse rivierkreeften, de zonder uitzondering door de waterbeheerders gehate invasieve exoten die waterplanten snoeien en gaten in oevers maken.

Er is geld nodig en nieuwe regelgeving, schrijven ze. De rivierkreeften bemoeilijken het halen van de KRW-normen. Onder meer hoogheemraadschap Delfland doet 'een dringend beroep richting de landelijke politiek'.