Regels nodig voor klimaatadaptief bouwen

‘Jaha’, schampert hij, ‘in sómmige nieuwbouwwijken. De meeste nieuwbouwwijken zijn heel traditioneel. Daar wordt op de ouderwetse manier met een regenriool weggevoerd. De wijken met wadi’s zijn wel beter. Die houden meer vast. Ook waterpleinen zoals in Rotterdam zijn prima oplossingen om het water even in de stad te houden en niet af te voeren. Dat zijn pleinen die normaal droogstaan, maar als het flink regent loopt een reservoir onder het plein vol en dan loopt het plein ook onder en krijg je een soort speelplein met water. Dat vinden kinderen geweldig en het is een goede maatregel voor regenbuffering.’

Lacht hardop. ‘Het bekendste is natuurlijk wel dat wij bouwen in de diepste polders. Ook voor de Zuidplaspolder (6,76 meter onder NAP, het laagste punt van Nederland, HP) worden weer nieuwbouwplannen bedacht. Okay, we hebben ruimte nodig om te bouwen. Maar waarom doen we dat niet op veilige plekken? En áls je dan bouwt op een diepe plek waarvan we weten dat die een keer gaat onderlopen, bouw dan overstromingsbestendig. Dat gebeurt niet. We bouwen toch weer hupsakee traditioneel, want dat is goedkoop en snel. En wat betreft hitte zouden we wijken moeten maken die veel en veel groener zijn.’

‘Het gebeurt wel steeds meer, maar het probleem is dat de regelgeving altijd ver achterloopt. Regelgeving is gebaseerd op het verleden. Er is nog geen goede regelgeving op het gebied van klimaatadaptatie. Op het moment dat dat meegenomen wordt - veel beter rekening houden met koeling in de zomer, of eigenlijk het voorkómen van koeling - dan doen bouwers dat wel. Die doen wat in de wet staat. Er zijn er maar een paar die vooruitlopen. Het gros zit op het minimumniveau van wat gevraagd wordt.’

‘Het doet me een beetje denken wat we in de jaren negentig hadden: de maatlat milieuvriendelijk bouwen. Dat is goed, hoor, want daar begint het mee. Dan krijg je in ieder geval een overzicht van de maatregelen die je kunt treffen. Ik denk wel dat het in regelgeving verankerd moet worden.’

‘Ja, dat klopt. Er wordt in uiterwaarden gebouwd, in diepe polders, in moerassige gebieden. Dat gaat gewoon problemen opleveren op den duur. Er zijn natuurlijk al besluiten genomen op sommige plekken. Ik snap dat het moeilijk is dat terug te draaien, maar als we tot nieuwe inzichten komen, zouden we dat toch wel moeten doen.’

‘Dat zou je bijna denken. In Valkenburg was er die enorme regenbui. Had die boven het westen gehangen, dan waren daar al die polders ondergelopen. Nu was het maar Zuid-Limburg. Vanuit het westen wordt een beetje gedacht: het zal wel loslopen, een beetje overstroming hier en daar. Maar zou dat gebeurd zijn in de buurt van Den Haag of Rotterdam, dan heb je een heel ander probleem.’

‘Dat is zo. De meeste bouwers hebben geen zin om nieuwe, ingewikkelde dingen te doen die ook investeringen vragen, dus die vallen terug op oude gewoontes. Daarom moet de regelgeving zo zijn dat dat niet gebeurt. BENG, de energienorm, houdt tegenwoordig rekening met zomercomfort, maar niet streng genoeg, vind ik. Het is gebaseerd op een milde klimaatverandering. Ik denk dat we die normen moeten aanscherpen voor extreme klimaatverandering, met 40 graden in de zomer. Nu schaft iedereen airco’s aan. Behalve dat ze veel energie gebruiken, zorgen ze er ook nog voor dat ze de stad opwarmen. Je krijgt een vicieuze cirkel. Dat moet een halt toegeroepen worden.’

‘Architecten hebben ook een belangrijke rol. De Nederlandse architectuur dicteert strakke geveloppervlakten met veel glas en geen buitenfrutsels, dus geen zonwering. Om oververhitting te voorkomen maken ze er getint glas van, zodat nog maar 15 procent van de zonnewarmte binnenkomt. Maar ja, dan heb je nog steeds 150 watt per vierkante meter. Dat moet je wegkoelen. We moeten terug naar de ouderwetse zonwering, naar overstekken, leilindes en gevelbegroeïng. Vroeger moesten we comfortabel bouwen zonder energieverbruik. Daar zie je de slimste oplossingen, zonder dat dat allerlei apparatuur zoals airconditioning vraagt.’