Ruimtelijk sturen op netinpassing

Maandag 18 september jl. organiseerde de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) voor gemeenten en provincies een webinar. Aan de hand van het rapport dat AT Osborne voor RVO opstelde, werden de juridische instrumenten besproken om als gemeente en provincie ruimtelijk te sturen op een betere energievoorziening. 
Heb je het webinar gemist? Dan kun je deze nog terugkijken! Eefje Remijn bespreekt de belangrijkste vragen die in de webinar zijn gesteld. 

De grote belangstelling voor het onderzoek bleek nogmaals in de webinar, dat volledig in het licht stond van de adviezen uit het rapport. In opdracht van RVO onderzochten Rosalinde Siewers, Ivo Westra, Marko Marskamp en Eefje Remijn de mogelijkheden voor decentrale overheden, om ruimtelijk te sturen op het beter benutten van de bestaande netinfrastructuur en netcapaciteit. Hun conclusie: provincie en gemeente hebben mogelijkheden om ruimtelijk te sturen, mits dit vanuit het ruimtelijk belang gemotiveerd is. Bijna 200 mensen schakelden in om de webinar, met daarin Eefje en de andere tafelgasten namens het ministerie van BZK, RVO en de gemeenten Terneuzen en Amsterdam, te zien. BZK gaf een update van waar zij in het kader van netcongestie met provincies en gemeenten aan werken. Terneuzen kwam met een mooie casus van cablepooling en Amsterdam lichtte hun aanpak voor de vestiging van datacentra toe. Eefje presenteerde het rapport met de mogelijkheden. 

Welke voorbeelden van ruimtelijke argumenten zijn er, zodat ondanks de beperkingen die de Elektriciteitswet 1998 met zich meebrengt, er toch ruimtelijk gestuurd kan worden? 

Provincie en gemeenten mogen op grond van de Elektriciteitswet 1998 inderdaad geen regels stellen over de opwek, levering en transport van elektriciteit. Dat zijn regels over de energievoorziening. Gemeente en provincie zijn echter wel bevoegd om regels te stellen, als er een ruimtelijk belang betrokken is. Voorbeelden van ruimtelijke belangen zijn:  

• landschappelijke inpassing; 
• een evenwichtige toedeling van functies aan locaties, waarbij energieschaarste kan worden meegewogen;
• (duurzaam)ruimtegebruik; 
• verduurzaming fysieke leefomgeving, tegengaan van klimaatverandering. 

 In hoeverre zijn de instrumenten inzetbaar om te sturen in bestaande situaties? 

Voor bestaande situaties is het lastiger om ruimtelijk te sturen, omdat je te maken hebt met het eigendomsrecht van de eigenaar. Bestaande situaties dienen gerespecteerd te worden (eerbiedigende werking). Door te werken met een overgangstermijn in een regel kan echter wel worden ingegrepen op bestaande situaties.  

Mogelijkheden om ruimtelijk te sturen bij bestaande situaties: 

• door toepassing van een voorbereidingsbesluit en straks voorbeschermingsregels in het omgevingsplan, kunnen bestaande ongewenste ontwikkelmogelijkheden voorkomen worden; 
• onder de Omgevingswet is het mogelijk om gebodsregels in het omgevingsplan op te nemen. Te denken valt aan een verplichting om opslagcapaciteit te realiseren. Deze regel dient wel noodzakelijk te zijn voor een evenwichtige toedeling van functies aan locaties en de evenredigheidstoets te doorstaan. 
• ruimte reserveren in het omgevingsplan voor bijvoorbeeld energieopslag. 

 Waar kun je als gemeente op sturen bij grootschalige batterijopslag? 

Opslag valt buiten de scope van de Elektriciteitsweg 1998. Indien er sprake is van een ruimtelijk belang kan de gemeente sturen op grootschalige batterijopslag. Bijvoorbeeld met: 

• een voorbereidingsbesluit (voorbeschermingsregels in het omgevingsplan); 
• beoordelingsregels in het omgevingsplan; 
• een vergunningvoorschrift bij een omgevingsvergunning.