‘Meer middelen nodig tegen leegstand’

Volgens de gemeenten moeten er meer mogelijkheden komen om een dwangsom of bestuurlijke boete op te leggen aan eigenaren die woningen en kantoorpanden leeg laten staan. De sancties zouden kunnen worden aangevuld met een leegstandsheffing en het intrekken van de belastingaftrek op leegstaande gebouwen, oppert de Amsterdamse wethouder Herrema (Volkshuisvesting, PvdA) namens de vier grote steden. Van financiële sancties gaat volgens de G4 een grotere corrigerende werking uit dan het vorderen van een pand, omdat de gemeenten in dat geval de verantwoordelijkheden van de eigenaar overnemen. Om vastgoedeigenaren tegemoet te komen, stellen de steden voor om de mogelijkheden voor tijdelijke verhuur onder voorwaarden te verruimen.

De Kamerleden Ten Hoopen (CDA), Van der Burg (VVD) en Slob (CU) werken momenteel aan een initiatiefwetsvoorstel voor een kraakverbod, in combinatie met nieuwe maatregelen om leegstand aan te pakken. De grote steden beschouwen kraken echter nog steeds als een belangrijk wapen tegen leegstand en speculatie. Een pand kan pas gekraakt worden als het minimaal een jaar heeft leeggestaan, volgens de wethouders voldoende om eigenaren de gelegenheid te geven iets te doen met hun bezit.

Vanuit de grote steden is al enige tijd een lobby gaande voor een ‘leegstands-taks’ naar Belgisch model, maar die lijkt maar niet van de grond te komen. Minister Vogelaar (WWI, PvdA) kondigde vorige maand na vragen van PvdA-Kamerlid Depla schoorvoetend een onderzoek aan. Een woordvoerder van het ministerie van Financiën laat weten dat zo’n taks hoge uitvoeringskosten en administratieve lasten met zich mee kan brengen.

Krotbelasting

Vlaamse gemeenten mogen al sinds 1995 belasting heffen op leegstaande gebouwen, in de volksmond ook wel bekend als ‘krotbelasting’. In Antwerpen en Leuven blijkt die aanpak succesvol. Als een pand daar een jaar leeg staat, krijgt de huiseigenaar een boete. De hoogte daarvan wordt vastgesteld aan de hand van de gevelbreedte (148 euro per strekkende meter), vermenigvuldigd met het aantal bouwlagen. De minimumboete bedaagt 740 euro, maar die loopt op naarmate het pand langer leeg staat.

De leegstand in Nederland is moeilijk te becijferen. Gemeenten houden nauwelijks bij wat er leeg staat, blijkt uit een inventarisatie van de Rijksadviseur voor het Cultureel Erfgoed, Fons Asselbergs. Van de Amsterdamse kantorenmarkt zijn de cijfers wel bekend. Eind 2007 wachtte 1,19 miljoen vierkante meter aan kantoorruimte op een nieuwe bestemming, eenvijfde van het totale aanbod.

Landelijk bedraagt de leegstand van bedrijfsruimten volgens de Thermometer kantoren van de Nederlandse Vereniging ontwikkelaars en Bouwondernemers (NVB) ongeveer 13 procent. Volgens vastgoedspecialisten is 5 procent leegstand een ‘gezonde’ situatie.