De gemeente als ondernemer?

Gemeenten moeten overal geld vandaan halen, want de taken nemen toe en de bijdragen uit Den Haag nemen af. Dus gaan gemeenten met hun maatschappelijke taak en positie proberen toch een beetje ondernemer te spelen.

De maatschappelijke kant brengt ook een aantal verplichtingen met zich mee. De gemeente wordt geacht transparant te zijn naar haar burgers, maar als het om vastgoed gaat, werkt het vaak anders. Natuurlijk worden door de meeste gemeenten bedragen bij nieuwbouw openbaar gemaakt, maar wie hoeveel huur betaalt of wiens contract verlengd dan wel opgezegd wordt en allerlei andere deals over locaties, servicekosten en dergelijke, is toch echt in de meeste gemeenten voor burgers en bedrijven niet te traceren, laat staan dat je te weten kunt komen hoe en waarom deze deals tot stand zijn gekomen. Gemeenten zouden via hun site transparantie over alle vastgoedtransacties kunnen en, gezien hun maatschappelijke positie, moeten betrachten. Of vinden ze het gewoon te leuk om zelf te bepalen wie waar mag zitten en wat betaalt? Voor de één een vraag, voor de ander een weet.

Makelaars zitten in een soortgelijke overgangsfase naar meer transparantie. Vroeger wist je niet voor hoeveel een huis verkocht was en moest je alle makelaars af om de markt te verkennen. Transparant is deze markt nog niet, maar het beweegt de goede kant op.

Maar er is meer dan een (gewenste) beweging naar meer transparantie en het ondernemerschap van gemeenten. In gemeenteland wordt bijvoorbeeld nagedacht over oplossingen voor leegstand. Zo kan er intern worden onderzocht waar behoefte aan is in een bepaald gebied. Het blijft echter vaak bij ideeën waarbij op dat moment de kans het grootste is dat de leegstand wordt verminderd c.q. opgelost. Een nobel streven, maar het is gericht op de korte termijn. Waarom wordt deze kans niet vaak aangegrepen om een visie op de (toekomst van de) stad/het dorp te implementeren? Het kan zijn dat er gemeentes zijn die geen visie hebben. Nog mooier, want dan is er een kans om een visie te ontwikkelen en gelijk te implementeren.

Wil je je als gemeente bijvoorbeeld profileren als een moderne stad en zit je met een bedrijventerrein waar leegstand is, richt je dan in eerste instantie op jonge starters en moderne bedrijven (dit doen gemeenten meestal wel), met een diversiteit aan ruimtes, zorg als gemeente voor een goede infrastructuur (sluit ook deals met vervoersmaatschappijen) en lage huren voor de eerste 5 jaar. Goed voor de gemeente op de lange termijn en voor haar burgers op de korte termijn.

Op zich niet ingewikkeld, maar het betekent wel dat de kosten voor de baten uitgaan. Daarvan zeggen gemeenten altijd dat ondernemers dat maar moeten doen. Maar juist gemeenten lopen nu alleen warm voor deals die de gemeente op korte termijn geld oplevert. Het gevolg is dat infra minimaal wordt aangelegd, ruimtes niet divers zijn (maar alleen waar het meeste behoefte aan is) en de huur is niet laag, hooguit voor een beperkte periode.

Als gemeenten geld willen verdienen en willen ondernemen, is het ook noodzakelijk dat ze zich als een ondernemer gedragen en dat betekent focus, investeren en lean organiseren. Dat betekent dus ook dat bijvoorbeeld het nieuwe werken niet alleen geldt voor het klootjesvolk, maar ook voor de wethouder. En als die al een kamer voor zichzelf houdt, dan moet die wel ook door anderen gebruikt kunnen worden. Ja, het komt nog steeds voor anno 2014. Is dit dan een tirade tegen gemeenten? Nee, zo is het niet bedoeld, maar gemeenten en ondernemers beginnen meer op elkaar te lijken.

Lees hier de vorige column van Carina Canoy